فصل دوم : حكمت آزمايش
2 / 1
نمودار شدن ايمان و قوّت يافتن آن
قرآن
«آيا مردم پنداشته اند كه تا گفتند: ايمان آورديم ، رها مى شوند و آزمايش نمى شوند؟ به يقين، كسانى را كه پيش از آنان بودند، آزموديم ، تا خدا آنان را كه راست گفته اند، معلوم دارد و دروغگويان را نيز معلوم دارد» .
«اگر به شما زخمى رسيده ، آن قوم را نيز زخمى نظير آن رسيد ، و ما اين روزها[ى شكست و پيروزى] را ميان مردم به نوبت مى گردانيم ، و تا خداوند، كسانى را كه به راستى ايمان آورده اند، معلوم دارد و از ميان شما گواهانى بگيرد ، و خدا ستمكاران را دوست نمى دارد ، و تا خدا كسانى را كه ايمان آورده اند، خالص گرداند و كافران را نابود سازد . آيا پنداشته ايد كه به بهشت مى رويد، بى آن كه خدا جهادگران و شكيبايان شما را معلوم بدارد ؟!» .
«اى كسانى كه ايمان آورده ايد ! خدا شما را به چيزى از شكار كه در دسترس شما و نيزه هاى شما باشد، خواهد آزمود تا معلوم دارد چه كسى در نهان، از او مى ترسد . پس هر كس بعد از آن، تجاوز كند، براى او عذابى دردناك خواهد بود» . ۱
1.[در باره] سخن خداوند: «هر آينه خدا شما را به چيزى از شكار مى آزمايد» ، بيضاوى مى گويد : اين آيه در سال حديبيّه نازل شد . خداوند، آنان را به وسيله شكار كردن، آزمايش نمود . در زمانى كه محرم مى شدند، وحوش تا دَمِ در خانه هاى آنان مى آمدند، به طورى كه مى توانستند آنها را با دست بگيرند و با نيزه بزنند . كلمه «به چيزى» كه نشانگر تقليل و تحقير است ، براى اين است كه بگويد اين امتحان با امور بزرگ و دشوارى كه گام ها را مى لغزاند (مانند گذشتن از جان و مال)، نيست . پس كسى كه در اين گونه امور ناچيز خوددار نباشد، چگونه مى تواند در موارد سخت تر، پايدارى بورزد ؟ «تا خدا معلوم دارد كه چه كسى در نهان، از او مى ترسد» يعنى تا كسانى كه به سبب نيرومندى ايمانشان، از كيفر آينده خداوند ـ كه از نظرشان پنهان است و در انتظار است ـ ، مى ترسند، از كسانى كه به سبب ضعف ايمان از آن نمى ترسند، متمايز شوند . پس علم را يادآورى فرمود و وقوع معلوم و آشكار شدن آن يا تعلّق علم را اراده نمود. «پس هر كس بعد از آن، تجاوز كند» يعنى: بعد از آزموده شدن با شكار .
