بهتان - صفحه 15

الباطلة ، وَ الأوّل أظهر ، قال الجوهرى : بهته بهتا أخذه بغتةً . 1
ظاهرا مراد از «مباهته» ، محكوم كردن آنها با دلايل قاطع است، به طورى كه حيران بمانند و از عهده پاسخ بر نيايند ، چنان كه خداى متعال مى فرمايد : «پس آن كس كه كفر ورزيده بود، مبهوت ماند» . احتمال هم دارد كه به معناى بهتان زدن مصلحتى باشد ؛ زيرا بيشتر مردم، بسيارى از بدى ها و معايب را حسن و خوبى مى شمارند ، بويژه عقايد باطل را . وجه اوّل ، ظهور بيشترى دارد . جوهرى مى گويد : «بَهَتَهُ بَهْتا» يعنى: او را غافلگير كرد .
به نظر مى رسد كه مقصود از «باهتوهم» در حديث ياد شده ، تجويز نسبت دادن كار خلافى كه اهل بدعت انجام نداده اند ، به آنها نيست ؛ زيرا اين گونه رفتار ، نه تنها به زيان آنها نباشد ، بلكه با تلاش آنها براى اثبات بى گناهى خود و روشن شدن واقع براى مردم ، وسيله اى است براى مظلوم نمايى بدعت گزاران و بى اعتبار جلوه دادن سخن منتقدان ، كه در نهايت به سود آنان تمام خواهد شد .
بنا بر اين ، در باره جمله ياد شده، يا بايد معناى نخست علّامه مجلسى رحمه الله را پذيرفت و يا مى توان گفت كه مقصود از اين بهتان ، بهتان اصطلاحى است، نه بهتان لغوى؛ يعنى در مواردى كه غيبت اهل ايمان ، بهتان محسوب مى شود ، در باره بدعت گذاران ، حكم بهتان را ندارد؛ بلكه به منظور مبارزه با بدعت ، اظهار خلافكارى هاى آنان ، لازم است .

1.مرآة العقول : ج ۱۱ ص ۸۱ .

صفحه از 60