مَبهوتٌ ... قالَ أبو إسحاقَ : البُهتانُ الباطِلُ الَّذى يُتَحَيَّرُ مِن بُطلانِهِ ، وَ مِنَ البَهتِ : التَّحَيُّرُ . 1
[عبارت] «بَهَتَ الرجلَ يَبْهَتَه بَهتا و بَهَتا و بُهتانا ، فهو بَهّات» يعنى: به آن فرد، چيزى نسبت داد كه انجامش نداده است . به آن مرد، «مبهوت (بهتان زده شده)» مى گويند ... . ابو اسحاق مى گويد : بُهتان ، به معناى امر باطلى است كه از نادرستى آن، انسان حيرت مى كند ، و از معانى بهت است معناى : تحيّر (سرگردانى) .
و نيز راغب مى گويد :
قالَ اللّهُ عز و جل : بقره : آيه 258 « فَبُهِتَ الَّذِى كَفَرَ » 2 أي دُهِشَ و تَحَيَّرَ . و قَد بَهَتَهُ ، قالَ عز و جل : نور : آيه 16 « هَـذَا بُهْتَانٌ عَظِيمٌ » 3 ، أى كَذِبٌ يُبهِتُ سامِعَهُ لِفظاعَتِهِ . 4
خداوند عز و جل فرموده است : « فَبُهِتَ الَّذِى كَفَرَ » : يعنى مبهوت و متحيّر شد . و «قد بَهَتَه» [يعنى: او را مبهوت و متحيّر كرد] . خداى عز و جل فرموده است : « هَـذَا بُهْتَانٌ عَظِيمٌ » ، يعنى: دروغى است كه از شدّت زشتى اش، شنونده را مبهوت و حيرت زده مى كند .
فرق «بهتان» و «تهمت»
گفتنى است كه برخى «بهتان» و «تهمت» را مترادف مى پندارند، در صورتى كه «تهمت» ، اسم مصدر است از مادّه «وهم» ، به معناى پندار و سوء ظن . ابن منظور در تبيين معناى «تهمت» مى گويد :
التُّهَمَةُ أصلُهَا الوُهَمَةُ مِنَ الوَهمِ ، وَ يُقالُ : «اِتَّهَمتُهُ» اِفتِعالٌ مِنهُ . [قالَ ]الجَوهَرِىُّ : اِتَّهَمتُ فُلانا بِكَذا ، وَ الاِسمُ التُّهَمَةُ ـ بالتحريك ـ . [قالَ ]ابنُ سَيِّدَةَ : التُّهَمَةُ : الظَّنُّ ... [قالَ] سيبوَيهِ : اِتَّهَمَ الرَّجُلَ وَ أَتهَمَهُ وَ أَوهَمَهُ : أدخَلَ عَلَيهِ التُّهَمَةَ أى ما يُتَّهَمُ عَلَيهِ ... .۵
1.لسان العرب : ج ۲ ص ۱۲ مادّه «بهت» .
2.بقره : آيه ۲۵۸ .
3.نور : آيه ۱۶ .
4.مفردات ألفاظ القرآن : ص ۱۴۸ مادّه «بهت» .
5.لسان العرب : ج ۱۲ ص ۶۴۴ مادّه «وهم» .
