105
فصلنامه علوم حديث ۲۷

شايد يكى از عوامل گسترش بدبينى بين پيروان اهل بيت(ع) در روزگار امام هادى(ع) عدم امكان گرد آمدن و تجمّع آنها بود. از اين رو، معمولاً تعاليم ائمه(ع) از طريق واسطه ها به آنان مى رسيد و بديهى است در اين انتقال، افزون بر بازتاب ناتوانيهاى بشرى كه در نقل ضعيف و ناقص تعاليم ظاهر مى شد، پاره اى از شيطنتها و خيانتها هم راه پيدا مى كرد و در نتيجه، تعاليم ائمه(ع) به صورت همگون و درست به همه نمى رسيد و در نتيجه، زمينه اختلاف برداشت و به تبع، اختلاف ديدگاه وموضوع گيرى را به وجود مى آورد. ۱
دستورالعملهايى كه حضرت عبدالعظيم حسنى(ع) از امام صادق(ع) به پيروان اهل بيت(ع) براى شناسايى حديث درست از نادرست نقل مى كند، شايد در همين رابطه قابل تفسير باشد. در اين خصوص عبدالعظيم به سند خود دو روايت از امام صادق(ع) نقل مى كند:

۰.عبدالعظيم الحسنى، عن على بن اسباط، عن يونس بن عبدالرحمان، عن داود بن فرقد، عن ابى عبداللّه(ع): قال: إذا أحدثوكم بحديث عن الأئمه فخذو به حتى يبلغكم عن الحىّ، فإذا بلغكم شى ء فخذوا به.
ثم قال: انّا واللّه لاندخلكم فيما لا يسعكم؛ ۲

۰.هرگاه حديثى از امامان براى شما نقل شد، آن را بپذيريد تا آنكه حديثى از امام زنده به شما برسد. آن گاه، وقتى از امام زنده حديثى رسيد، آن را پذيرا باشيد. سپس فرمود: سوگند به خدا ما شما را در كارهاى طاقت فرسا وارد نمى كنيم.

1.ر.ك: اختيار معرفة الرجال، ص ۳۹۳، ح ۷۴۱ .

2.مسند عبدالعظيم الحسنى، ص ۱۵۸، ح ۱۰۰.


فصلنامه علوم حديث ۲۷
104

اين نگرش به انسان سعه صدرى مى دهد كه به راحتى نمى تواند ديگران را نفى كند و به آنان اتهام بزند، بلكه دايره زندگى دينى را وسعت مى بخشد تا بسيارى افراد در آن جاى گيرند.
امام هادى(ع) در توصيه مورد بحث، در ادامه، تأكيد مى ورزد كه پيروان آن حضرت بايد بدانند كه خداوند بخشنده و پرگذشت است خوبيها را در نظر مى گيرد و از بديها درمى گذرد و تنها دو حوزه خاص است كه از اين دايره «گذشت» خارج است: نخست، شرك به خداوند متعال و ديگرى، آزار ياران كه شمارى از شيعيان آن روز به بهانه هاى بى پايه و به خاطر مجادلات تنگ نظرانه در آن گرفتار بودند.
تأكيدى كه امام(ع) بر ضرورت سعه صدر و پرهيز از تنگ نظرى و لزوم كنار گذاشتن كينه ها و نفرتها مى كند، بيانگر نياز مبرم فضاى فكرى شيعه به اصلاح و پاك سازى است. امام هادى(ع) به علّت قطع ارتباط با پيروان خود، دغدغه بسيارى نسبت به جامعه شيعى داشت و اخبارى كه از جدالهاى بى جهت و زيان آور به گوش آن حضرت(ع) مى رسيد، نگران كننده بود. از اين رو، تلاش مى كرد ارتباط بين افراد را از طريق گسترش يك حركت اخلاقى - اجتماعى مستحكم كرده، از تفرقه فزون تر جلوگيرى كند.

۰.در روايت ديگرى از حضرت عبدالعظيم(ع) از امام هادى(ع) چنين آمده كه آن حضرت فرمود:ملاقاة الإخوان نشرة و تلقيح للعقل و إن كان نزراً قيلاً. ۱

در اين روايت ،ديدار هم فكران و برادران هم مسلك موجب گسترش فهم و دانش و رشد خرد دانسته شده است، گرچه اين ديدارها كم باشد، باز هم از عدم ارتباط به مراتب ارزشمندتر است. شايد قسمت پايانى روايت، پاسخ به بهانه اى است كه ممكن بود شيعيان آن روزگار به خاطر شرايط خفقان و عدم امكان ملاقاتهاى گسترده در پيش خود مطرح مى كردند. امام(ع) بر اين باور است كه نشستها و ملاقات دوستانه ،در هر صورت، موجب تقويت خرد و گسترش فهم و شعور افراد جامعه مى شود.

1.الأمالى للمفيد، ص ۳۲۸؛ الأمالى للطوسى، ص ۹۴؛ مسند عبدالعظيم حسنى، ص ۱۲۲، ح ۷۱.

  • نام منبع :
    فصلنامه علوم حديث ۲۷
    تاريخ انتشار :
    بهار 1382
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 11978
صفحه از 237
پرینت  ارسال به