و لأنّ رسول اللّه(ص) قال: «رحم اللّه عبداً قال خيراً فَغَنِم أو صمتَ فَسَلِم».
و ليس لك أن تَسمَع ما شئت، لأنّ اللّه تعالى يقول: «إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ كُلّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً».^۱

۰.حق ندارى با هر كه بخواهى نشست و برخاست و معاشرت كنى، زيرا خداى تبارك و تعالى مى فرمايد: «هر گاه ديدى كسانى به باطل در آيات ما گفت وگو مى كنند، از آنان روى گردان تا در سخنى غير از آن درآيند و اگر شيطان اين را از ياد تو برد، پس از تذكّر، با قوم ستمكار منشين».
وحق ندارى هرچه دلت خواست بر زبان آورى؛ زيراخداوند مى فرمايد: «از چيزى كه علم ندارى، پيروى مكن» و براى اينكه پيامبر خدا(ص) فرمود: «خدا رحمت كند بنده اى را كه خوب تر و بهترين را بگويد و غنيمت و بهره ببرد يا ساكت شود و سالم بماند».
و براى تو روا نيست به هر چيزى گوش فرا دهى؛ زيرا خداى تعالى مى فرمايد: «به راستى گوش و چشم و دل، همگى در پيشگاه پروردگار مسئول اند».

حضرت امام سجاد(ع) با استناد به كتاب و سنت، برخى از حدود رابطه با منحرفان را بيان مى فرمايد و نشان مى دهد كه صميميت و دوستى و رفت و آمد و نشست و برخاست با هر كسى جايز نيست، بلكه بايد با ترك مراوده و نهى از منكر عملى، با كسانى كه آيات الهى را مسخره مى كنند،مبارزه كنيم و صف خويش را از آنان جدا سازيم. و از همه مهم تر، خداوند طراز تولاّ و تبرّا را بر فؤاد و دل نهاده و اجازه نداده است در درون دل نيز به غير خودى دل ببنديم و حتى اگر محبت نهان انسان به بيگانگان از راه حق، غير اختيارى هم تصور شود، باز به جهت كنترل نكردن صادرات و واردات قلب و چشم و گوش و ... مسئول خواهيم بود.
امام على(ع) شنونده سخن هذيان گونه و يا كلام بى فايده را شريك جرم سخن گو مى داند ^۲ ، و سخن زشت را بسان تيرى مى داند كه بايد سر را از ميدان آن به در برد و جان را حفظ كرد. ^۳

برخورد با ديگران

الف. توده مردم

۰.قال رسول اللّه(ص):إنّا أُمِرنا معاشِرالأنبياء أن نكلّم الناس بقدرعقولهم ^۱ ؛ رسول خدا(ص) مى فرمايد: ماجماعت پيامبران وظيفه داريم به اندازه فهم ودرك مردم با آنان سخن بگوييم.

چون مردم در يك سطح نيستند، سخن گفتن در اندازه فهم شنونده، و نه گوينده، با پذيرش پيام از طرف مخاطب مواجه مى شود و مانع انكار او مى شود. يك مادر دلسوز هنگام تغذيه فرزندان، بين كودكِ خردسال و جوانِ خويش تفاوت مى گذارد و به همه يك خوراك نمى دهد؛ زيرا هاضمه آنان متفاوت است. اگر به كودك غذاى سنگين بدهند، هم خورنده بيمار مى شود و هم غذا ضايع مى شود. غذاى فكرى و روحى نيز چنين است.

۰.نيز حضرت رسول(ص) مى فرمايد:أمرني ربّي بمداراة الناس، كما أمرني بإقامة الفرائض ^۲ ؛ پروردگارم به من فرمان داده است با مردم مدارا كنم؛ همان گونه كه فرمان داده است واجبات را اقامه كنم.

ب. برخورد با منحرفان

۰.قال على بن الحسين(ع):ليس لك أن تَقعُدَ معَ مَن شِئت، لأنّ اللّه تبارك و تعالى يقول:«إِذا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آياتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ وَ إِمّ آ يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرى مَعَ الْقَوْمِ الظّالِمِينَ».^۳و ليس لك أن تتكلّم بما شئت، لأنّ اللّه تعالى قال: «وَ لا تَقْفُ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْم».^۴