نجات يابيد و اگر آنها را واگذاريد، گمراه و نابود شويد؛ به آنها عمل كنيد كه من ضامن نجات شمايم. ^۱

بسيارى از احاديث اهل بيت(ع)-كه به جوامع روايى و از آن كتابها به ما رسيده است در عصر خفقان، از راه ديدارهاى شيعيان، ثبت و ضبط و حفظ مى شد؛ زيرا شيعه آزادى نداشت تا مدرسه و كتابخانه و ... تشكيل دهد. خود حضرت عبدالعظيم در شهر رى به صورت نيمه مخفى در سردابى زندگى مى كرد و شخصيتهاى متعددى كه از او استفاده برده اند، عمدتاً بر اثر مراوده و ديدارهاى خصوصى بوده است.

جلوه اى از مسائل اخلاق فردى

1. سريره و نيت پاك

۰.حضرت على(ع) مى فرمايد:در بيمارى اجر و پاداشى نيست، ولى گناهان را مى ريزد و اجر و پاداش تنها و تنها در برابر كار و تلاش و گفتار زبانى و كار با جوارح و اعضا است: «و إنّ اللّه بكَرَمِه و فضلِه يُدخِل العبد بصدق النيّة و السريرة الصالحة الجنّة ^۲ ؛ و به راستى خدا با فضل و كرمش، بنده اش را به بهشت مى برد به دليل نيت صادقانه و خالصانه و باطن شايسته او».

از اين روايت چهار نكته برداشت مى شود:
1. برخى بيماريها، همه گناهان انسان را پاك مى كند؛ 2. اجر و پاداش در برابر كوشش است، نه در برابر بيمارى يا بلا؛ 3. ورود به بهشت در سايه فضل و رحمت پروردگار است؛ 4. نيت و باطن پاك، زمينه جذب رحمت الهى و استحقاق تفضّل حق تعالى است و تمامى برنامه هاى اخلاقى و عبادى براى ساختن درون دل و نهان انسان است از اين رو، خداوند بر نيت صالح اجر مى دهد؛ چرا كه نيت مرد بهتر از عمل ^۳ اوست. محور و معيار ارزش همه كارها به نيت است كه در روايت نبوى آمده است: «إنّما الأعمال بالنيّات و إنّما لكلّ امرى ءٍ ما نَوى ...». ^۴

آيه صدوچهلم سوره نساء، نظير آيه 68 سوره انعام است كه امام سجاد به آن استشهاد فرموده است. خداوند تعالى در اين آيه روشن تر مى فرمايد:
وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آياتِ اللّهِ يُكْفَرُ بِها وَ يُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اللّهَ جامِعُ الْمُنافِقِينَ وَ الْكافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعاً؛ و در اين كتاب بر شما چنين نازل كرد كه چون شنيديد كسانى آيات خدا را مسخره و انكار مى كنند، با آنان منشينيد تا به سخنى ديگر درآيند وگرنه شما نيز مثل آنان خواهيد بود. خداوند همه منافقان و كافران را در دوزخ گرد هم مى آورد.

۰.حضرت عبدالعظيم از امام صادق(ع) روايت مى كند:... مَن زعم أنّ اللّه تعالى يُجْبِر عبادَه بالمعاصي أو يكَلّفُهم ما لا يطيقون، فلا تأكلوا ذبيحته و لا تقبلوا شهادته و لا تصلّوا ورائه و لا تُعطوه من الزكاة شيئاً ^۱ ؛ كسانى كه به غلط مى پندارند خداى تعالى بندگان را بر گناه اجبار مى كند يا تكليف فوق طاقت دارد، - از زمره مسلمانان خارج اند و از اين رو - ذبيحه آنان را نخوريد و شهادتشان را نپذيريد و پشت سر آنها نماز نخوانيد و چيزى از زكات و صدقه به آنان ندهيد».

ج. برخورد با برادران

۰.حضرت عبدالعظيم گويد: از حضرت امام جواد(ع) شنيدم كه مى فرمود:ملاقاة الإخوان نَشْرَة و تلقيح للعقل، و إن كان نزراً قليلاً ^۲ ؛ ديدار با برادران ايمانى باعث شكوفايى و بارورى عقل است، هرچند اندك و كم باشد.

۰.امام صادق(ع) طبق روايتى مى فرمايد:تزاوَرُوا فإنّ في زيارتكم إحياء لِقُلُوبِكُم و ذِكراً لاَحاديثنا...؛ به ديدن همديگر برويد؛ زيرا ديدار شما، زنده كردن دلهاى شما و يادآورى احاديث ماست و احاديث ما، شما را به هم مهربان مى كند. اگر بدان عمل كنيد، ارشاد يافته و