13
فصلنامه علوم حديث ۲۷

وسيله حضرت عبدالعظيم حسنى ابلاغ فرمودند. ۱
امام در اين روايت، به شيعيان رسانده اند و توصيه هايى نيز به ايشان كرده اند.
اگرچه كه در نقل اين روايت از امام رضا(ع) ظاهراً اشتباهى صورت گرفته - كه در فصل بعد روشن خواهد شد -، اما به هر حال، صدور اين پيام و مأموريت ابلاغ آن از سوى معصوم ،خود گواه وثاقت حضرت عبدالعظيم(ع) است.
از مجموع اين شواهد، به خصوص جريانى كه نجاشى و ديگران درباره حضرت عبدالعظيم از برقى نقل كرده اند، و نيز تعبير صدوق كه مى گويد: «كان مرضياً»، مى توان وثاقت آن حضرت را احراز كرد؛ چه آنكه اين تعبير ظاهراً از آيه شريفه: «ممن ترضون من الشهداء» ۲ گرفته شده است. در تفسير امام عسكرى(ع) از امام على(ع) در تفسير اين آيه نقل شده است كه مراد كسانى هستند كه نسبت به دين و امانت و صلاحيت، و عفاف و دقت در آنچه كه شهادت مى دهند و تشخيص، مورد رضايت باشند. ۳ با توجه به اين تفسير، از مرضى بودن، وثاقت هم قابل احراز است.
و شيخ عبدالنبى جزايرى نيز در كتاب حاوى الأقوال خويش، حضرت عبدالعظيم را در بخش صحاح برشمرده است. ۴
گذشته از آنكه مجموعه روايات حضرت عبدالعظيم خود شهادت بر معتمد بودن و وثوق ائمه به وى مى دهند؛ چه آنكه نوع روايات آن حضرت در عقايد مهم و مباحث دقيق شيعى است.
با توجه به اين نكته، محقق رجالى معاصر در معجم رجال الحديث پس از نقد روايات مورد استناد در مدح آن حضرت، تصريح مى كند كه:
آنچه مشكل را آسان مى كند، اين است كه جلالت و بزرگى مقام حضرت

1.الاختصاص، ص ۲۴۷؛ بحارالانوار، ج ۱۶، ص ۶۳.

2.سوره بقره، آيه ۲۸۲.

3.تفسير امام عسكرى، ص ۶۷۲.

4.حاوى الاقوال، ج ۲، ص ۱۵۳ - ۱۵۵، رقم ۵۰۶.


فصلنامه علوم حديث ۲۷
12

از آنجا كه اين روايت، مدح بسيار قوى اى درباره حضرت عبدالعظيم است، مستند برخى در توثيق و تعديل آن حضرت شمرده شده است؛ اما به دليل مجهول بودن راوى از امام عسكرى(ع) ضعيف است. همچنين اين روايت را با گفته شيخ طوسى در رجالش -كه حضرت عبدالعظيم را از اصحاب امام عسكرى(ع) برشمرده منافى دانسته اند. ۱
با توجه به مصادر روايى و مرويات حضرت عبدالعظيم، هيچ دليلى بر مصاحبت آن حضرت با امام عسكرى(ع) وجود ندارد. و احتمالاً اشتباه از نسخه هاى رجال الطوسى يا خود شيخ طوسى بوده است، كه ان شاءاللّه در فصل دوم اين مقاله تحقيق خواهد شد. بنابراين، اشكال تنافى و تناقض جا ندارد.
7. محدث نورى از رساله صاحب بن عباد -كه در شرح حال حضرت عبدالعظيم نگاشته شده و به خط برخى از بنى بابويه و به سال 516 ق، نوشته شده نقل كرده كه:
روى ابوتراب الرويانى، قال: سمعت أبا حمّاد الرازى يقول: دخلت على علي بن محمد(ع) بسرّ من رأى، فسألته عن أشياء من الحلال و الحرام، فأجابنى فيها، فلمّا ودّعته ،قال لى: يا أباحمّاد، إذا أشكل عليك شى ء من أمر دينك بناحيتك، فسل عنه عبدالعظيم بن عبداللّه الحسنى و اقرأه منى السلام؛
ابوتراب رويانى روايت مى كند كه شنيدم ابوحماد رازى مى گفت: بر امام هادى(ع) در سامرا وارد شدم و مطالبى از حلال و حرام از ايشان پرسيدم كه پاسخ دادند. هنگامى كه خداحافظى كردم، آن حضرت به من گفت: اى ابوحمّاد، هنگامى كه چيزى از امور دينت در منطقه شما براى تو مشكل شد، از عبدالعظيم بن عبداللّه حسنى بپرس و از سوى من به وى سلام برسان. ۲
اين روايت مرسل و ضعيف است.
8. روايتى از امام رضا(ع) نقل شده كه آن امام، پيام خودشان را به شيعيان به

1.معجم رجال الحديث، ج ۱۰، ص ۴۸.

2.خاتمه مستدرك الوسائل، ج ۴، ص ۴۰۶.

  • نام منبع :
    فصلنامه علوم حديث ۲۷
    تاريخ انتشار :
    بهار 1382
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 12986
صفحه از 237
پرینت  ارسال به