موعظه مفصلى را حضرت عبدالعظيم از امام على(ع) نقل مى فرمايد كه به دليل طولانى بودن، قسمتى از آغاز و پايان خطبه را مى آوريم:

۰.ترصَّدوا مواعيد ال آجال و باشروها بمحاسن الأعمال... مِن مِثل هذا فليَهْرَب الهاربون، إذا كانت الدار ال آخرة لها يعمل العاملون ^۱ ؛ منتظر و مترصد وعده هاى اجل باشيد و آن را با اعمال حسنه همراه سازيد... آنان كه اهل فرارند، براى روزى مثل صحنه پرهراس قيامت فرار كنند، و اهل عمل، براى خانه آخرت تلاش كنند.

3. كيفر كردار

ورود انسانهاى صالح به بهشت برزخى و انسانهاى بدكار به دوزخ برزخى، از هنگام مرگ شروع مى شود و پس از حشر و نشر و حساب و كتاب، زمان ورود به بهشت و جهنم در قيامت كبرى فرا مى رسد؛ همان گونه كه حضرت امير(ع) مى فرمايد: «طوبى لِمَنْ ذَكَر المَعاد و عمِلَ للحِساب...». ^۲ ؛ خوشا به حال كسى كه به ياد معاد باشد و براى حسابرسى قيامت كار كند». نيز مى فرمايد: «اليومَ عمل و لا حِساب و غَدَاً حِساب و لا عَمَل ^۳ ؛ امروز وقت كار است نه محاسبه و فرداى قيامت هنگام حساب است نه عمل».
از آنجا كه هر كارى اثرى دارد و نتايج و آثار كردارها حقيقى، عينى و تكوينى است نه صرفاً اعتبارى و قراردادى، در همين دنيا نيز شمّه اى از نتايج اعمال ظاهر مى شود و مكافات و بازتاب كارها دامنگير ما مى گردد.
همين ديدگاه، امتياز بسيار مهمى است در فلسفه اخلاق اسلامى كه آن را از فلسفه اخلاق در ساير مكتبها جدا مى كند.
اينك به نمونه هايى از بازتاب اعمال انسان اشاره مى شود.
حضرت موسى(ع) در مناجات مى پرسد: «الهي، فما جزاء مَنْ أطعَمْ مسكيناً ابتغاء وجهِك؟؛ پاداش كسى كه فقط براى تو به بپچاره اى كمك كند چيست؟».

در پيام حضرت امام رضا يا امام هادى به حضرت عبدالعظيم نيز آمده است:
... دوستانم را آگاه كن كه خداوند آنان را مى آمرزد، مگر كسى را كه شرك ورزد يا يكى از دوستانم را آزار دهد يا در دل و نيت، بدخواهِ او باشد. پروردگار از اين گونه افراد نخواهد گذشت و آنها را نمى بخشايد، مگر اينكه از نيت خود برگردد و اگر در اين حال بماند، خداوند روح ايمان را از دل او خارج خواهد ساخت و از ولايت من نيز بيرون مى رود و از دوستى ما اهل بيت هم بهره اى نخواهد داشت. ^۱
در روايات نيز بر تأثير نيّت خير و شرّ در رزق و روزى انسان تأكيد شده است.

2. اغتنام از فرصت ها

۰.امام باقر(ع) مى فرمايد:يا محمد بن مسلم، لا يَغُرَّنَكَ الناسُ مِن نفسِك، فإنّ الأمر يَصِلُ إليك دونَهُم و لا تقطعَنّ النهارَ عنك بكذا و كذا، فإنّ معك من يحصى عليك و لا تستصغرنّ حسنة تعملها، فإنّك تراها حيث تسرّك ،و لا تستصغرنّ سيئةً تعمل بها، فإنّكَ تراها حيث تسوءك، و أحسِن، فإنّي لم أر شيئاً قطّ أشدُّ طلباً و لا أسرعُ دركاً من حسنةٍ محدثةٍ لذنبٍ قديمٍ ^۲ ؛ اى محمد بن مسلم، مردم فريبت ندهند؛ زيرا مسئوليت كارها به عهده توست نه به عهده آنها. روزت به اين كار و آن كار بيهوده نگذران، زيرا همراه تو كسى هست كه كارهاى روزانه تورا حساب وشمارش مى كند و هيچ كار نيكى را كوچك مشمار؛ زيرا تو آن را خواهى ديد در جايى كه تو را شادمان مى كند و هيچ كار زشتى را نيز كوچك مشمار، كه آن را در جايى خواهى ديد كه تو را اندوهگين كند. نيكى نما كه من چيزى را نديدم كه در پى چيزى باشد و به آن برسد، مثل حسنه جديدى كه در پى گناه قديم است.