155
فصلنامه علوم حديث ۲۷

پرسش نخست

آيا بر پايه قواعد ارزيابى سند بر مشربها و مسلكهاى مختلف، راهى براى تصحيح اين خبر وجود دارد؟
ذكر چند نكته مى تواند در پاسخ مفيد افتد:
1. اين روايت در كتب قدما تنها در عيون اخبار الرضا(ع)، اثر شيخ صدوق (305- 381ق) نقل شده است. پس از آن تا قرن يازدهم در ديگر آثار حديثى ذكرى از آن در ميان نيست و در اين قرن در كتب وسائل الشيعة ۱ شيخ حر عاملى(1033 - 1104ق) و بحارالأنوار ۲ علامه مجلسى(1037- 1110ق) و نورالثقلين ۳ حويزى (م 1112ق) از عيون اخبار الرضا نقل شده است؛ چنان كه در آثار حديثى اهل سنت نيز نقل نشده است.
قابل ذكر است كه فرازهاى ديگر حديث معراج در كتب قدما چون المحاسن ۴ برقى(م 274ق)، قرب الإسناد ۵ حميرى(م 4ق)، الكافى ۶ كلينى(م 329ق)، دعائم الاسلام ۷ قاضى نعمان (م 363ق) و آثار متعدد شيخ صدوق چون من لايحضره الفقيه، ۸ علل الشرائع، ۹ الامالى، ۱۰ التوحيد، ۱۱ كمال الدين و تمام النعمة ۱۲ و معانى الاخبار ۱۳ نقل شده است.

1.ج ۲۰، ص ۲۱۳، ح ۲۵۴۵۷(چاپ آل اليت).

2.ج ۸، ص ۳۰۹، ح ۷۵ و ج ۱۸، ص ۳۵۱، ح ۶۲و ج ۷۵، ص ت ۲۶۴، ح ۷ و ج ۷۹، ص ۱۱۴، ح ۳ و ج ۸۱، ص ۹۰، ح ۱۱ و ج ۸۲، ص ۷۶، ح ۹ و ج ۱۰۳، ص ۲۴۵، ح ۲۴.

3.ج ۳، ص ۱۲۰، ح ۲۷.

4.ج ۱، ص ۵۶.

5.ص ۱۰۱.

6.ج ۱، ص ۹۸ و ج ۲، ص ۴۶ و ج ۳، ص ۳۰۲ و ج ۸، ص ۲۷۹.

7.ج ۱، ص ۱۰۰.

8.ج ۱، ص ۳۰۹ و ج ۲، ص ۱۹۹ و ج ۳، ص ۴۶۳.

9.ج ۱، ص ۱۳۱ و ج ۲، ص ۴۳۳ و ۵۷۲ و ۶۰۱.

10.ص ۲۱۳ و ۲۴۹ و ۴۳۵ و ۵۶۶ و ۴۹۶.

11.ص ۱۰۸.

12.ص ۲۵۲.

13.ص ۴۲.


فصلنامه علوم حديث ۲۷
154

زنى كه پاهاى او را به دستش چسبانيده و مار و عقرب بر او مسلّط كرده بودند، بود به خاطر اين بود كه از كثافت و آلودگيها خود را تميز نمى كرد و لباسهاى خويش را چركين نگاه مى داشت، و از جنابت و حيض غسل نمى كرد و به نظافت و پاكيزگى اهميت نمى داد و نماز را سبك مى داشت.
زنى كه گنگ و كر و كور بود، از اين جهت بود كه فرزندانى را از زنا مى زاييد و به شوهرش نسبت مى داد.
زنى كه گوشتهاى بدنش با قيچى بريده مى شد، از اين جهت بود كه او خود را در معرض خواهشهاى مردان مى گذاشت.
اما زنى كه صورت و بدنش مى سوخت و روده هاى خود را مى خورد، براى اين بود كه وى زنها و مردها را هم مربوط مى ساخت تا كارهاى زشت و فحشا انجام دهند.
زنى كه سرش مانند سر خوك و بدنش مانند بدن الاغ بود، علتش اين بود كه سخن چينى و نمّامى مى كرد.
زنى كه صورتش مانند سگ بود و آتش در اسافل او داخل مى شد و از دهانش بيرون مى رفت، از اين جهت بود كه وى زنى آوازه خوان و حسود بود.
پس از آن حضرت فرمود: واى بر زنى كه شوهرش را به خشم آورد، و خوشبخت آن زنى كه زوج او از وى خوشنود باشد!

در بررسى اين روايت، به طرح دو پرسش اساسى مى پردازيم كه يكى به صحت انتساب و صدور برمى گردد و ديگرى به محتوا و متن، و البته نمى توان توقع داشت پاسخ كنونى، جواب نهايى تلقى گردد، بلكه هدفْ طرح مسأله و زمينه سازى جهت پژوهشهاى عميق ترى است.

  • نام منبع :
    فصلنامه علوم حديث ۲۷
    تاريخ انتشار :
    بهار 1382
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 12374
صفحه از 237
پرینت  ارسال به