161
فصلنامه علوم حديث ۲۷

ضعيف على المشهور. ۱
روايت ابن ماجه را شارحان اين كتاب، ضعيف توصيف كرده اند. ۲
همچنين اين روايت نيز مانند حديث گذشته قرينه كثرت نقل در كتب متقدم را با خود به همراه ندارد، گرچه قدرى از آن بلند پايه تر است. از آنجا كه اين حديث نيز مربوط به مضامين غير فقهى است، همان قاعده اينجا نيز سريان دارد.

دو. ارزيابى محتوايى

در روايت حضرت عبدالعظيم، كثرت لعب و لهو به عنوان مانع بهشت ياد شده و در دو نقل ديگر، رفتار زنان با شوهرانْ مانع شمرده شده است. مفهوم حديث، چنان است كه به جهت كثرت لهو يا رفتار نامناسب با شوهران، اكثر نماز گزاران زنان از بهشت محروم اند و يا اينكه اهل آتش اند. البته بدين مضمون روايتهايى ديگر نيز نقل شده است؛ ۳ ولى اين مضمون با دسته هاى ديگر از روايات ناسازگارى دارد كه به اجمال بدان اشاره مى شود:

الف. رواياتى كه اكثر بهشتيان را زنان معرفى مى كند، يا اكثر بهشتيان را از مستضعفان زنان مى داند. البته معارضه قسم دوم، چندان چشمگير نيست.

۱.و روى الفضيل عن أبي عبداللّه(ع) قال:قلت: له شى ء يقوله الناس إنّ أكثر أهل النار يوم القيامة النساء قال: و أنّى ذلك، و قد يتزوج الرجل في الاخرة ألفاً من نساء الدنيا في قصر من درة واحدة؛ ۴

۰.فضيل گويد:از امام صادق(ع) پرسيدم: مردم مى گويند بيشتر دوزخيان در قيامت زنان اند؟ فرمود: چگونه، با اينكه در آخرت يك مرد با هزار زن دنيايى ازدواج مى كند و در كاخى كه از دُرّه بنا شده زندگى مى كنند.

1.مرآت العقول، ج ۲۰، ص ۳۲۸.

2.ضعيف سنن ابن ماجه، ص ۱۵۴، ش ۴۳۸ ؛ اهداء الديباج، ج ۲، ص ۶۶۱.

3.ر.ك: شخصيت و حقوق زن در اسلام، ص ۱۴۶ -۱۵۲.

4.من لايحضره الفقيه، ج ۳، ص ۴۶۸، ح ۴۶۲۷.


فصلنامه علوم حديث ۲۷
160

۰.زنى نزد پيامبر آمد تا از ايشان سؤال كند و همراه او دو كودك بود. پيامبر به وى سه خرما داد. زن هم به هر يك خرمايى داد. آنگاه يكى از دو كودك گريه كرد. مادر خرماى سوم را دو نيمه كرد و به هر يك داد. آن گاه رسول خدا فرمود: مادرانى كه كودكان را حمل مى كنند و به آنان مهر مى ورزند، اگر نبود آنچه كه با شوهران رفتار مى كنند، نمازگزاران آنها وارد بهشت مى شدند.

با تفاوتى اندك در سند و متن در جاى ديگر مسند احمد نيز نقل شده است. ۱
همين مضمون با سندى متفاوت در سنن ابن ماجه نيز منقول است؛ ۲ چنان كه پاره اى از كتابهاى ديگر حديثى اهل سنت نيز آن را درج كرده اند. ۳
درباره اين حديث نيز مانند حديث سابق دو بحث مطرح است:

يك. ارزيابى صدور

حديث علل الشرائع به جهت عدم توثيق محمّد بن عمر بن يزيد ۴ اعتبار رجالى به معناى مشهور را ندارد و حديث كافى به جهت وجود على بن ابى حمزه ضعيف است. ۵ علامه مجلسى نيز بدان تصريح دارد و فرموده است:

1.ج ۵، ص ۲۵۷.

2.ج ۱، ص ۴۶۸، ح ۲۰۱۳.

3.المستدرك، ج ۴، ص ۱۷۳ - ۱۷۴ ؛ المصنف عبدالرزاق، ج ۱۱، ص ۳۰۳، ح ۲۰۶۰۲ ؛ المعجم الصغير، ج ۲، ص ۴۷، ح ۸۹۹ ؛ المعجم الاوسط، ج ۷، ص ۱۷۹ ؛ المعجم الكبير، ج ۸، ص ۲۵۲ ؛ الجامع الصغير، ج ۱، ص ۵۶۶ ؛ الدرالمنثور، ج ۲، ص ۵۶۶، ح ۳۶۶۱ ؛ كنزالعمال، ج ۱۶، ص ۴۰۷، ح ۴۵۱۳۳.

4.معجم الرجال الحديث، ج ۱۷، ص ۶۹.

5.همان، ج ۱۱، ص ۲۲۵.

  • نام منبع :
    فصلنامه علوم حديث ۲۷
    تاريخ انتشار :
    بهار 1382
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 12328
صفحه از 237
پرینت  ارسال به