19
فصلنامه علوم حديث ۲۷

و امام هادى(ع) شاهد بر عدم فوت حضرت عبدالعظيم در عصر امام رضا(ع) است. بلكه -چنان كه گذشت اصولاً روايت حضرت عبدالعظيم از امام رضا(ع) ثابت نيست.

مشايخ حضرت عبدالعظيم(ع)

همچنان كه بيان شد، حضرت عبدالعظيم از دو امام، نقل حديث مستقيم دارد و نقل روايت وى از امام رضا(ع) مشكوك است. اينك تعبيراتى را كه در روايات حضرت عبدالعظيم از ائمه و ديگر اساتيدش ديده مى شود، به جهت شناخت شيوه نام بردن از ايشان، براساس مسند رواياتشان، گزارش مى نماييم:
محمد بن على بن موسى بن جعفر بن محمد بن على بن الحسين بن على بن ابى طالب(ع) (سه مورد) = محمد بن على بن موسى = محمد بن على (دو مورد) = محمد بن على الرضا(ع) (سه مورد) = ابوجعفر محمد بن على بن موسى (دو مورد) = ابوجعفر محمد بن على الرضا(ع) (5 مورد) = ابوجعفر محمد بن على (5 مورد) = ابوجعفر الثانى (4 مورد) = ابوجعفر (سه مورد).
على بن محمد بن على الرضا(ع) = على بن محمد بن على بن موسى (دو مورد) = على بن محمد العسكرى = ابوالحسن على بن محمد العسكرى (4 مورد) = ابوالحسن العسكرى (4 مورد) = ابوالحسن الثالث (5 مورد) = ابوالحسن.
ابوالحسن الرضا(ع) (دو مورد) (چنان كه قبلاً گذشت، اين دو مورد ظاهراً تصحيف بوده و مراد ابوالحسن سوم يعنى امام هادى(ع) است).
همچنين از اين محدثان نيز ايشان نقل حديث كرده است:
ابراهيم بن ابى محمود (6 مورد)، احمد بن عيسى العلوى، اسحاق الناصح مولى جعفر، حرب، الحسن بن الحسين العرنى (4 مورد)، الحسن بن الحسين العمرى (ظاهراً تصحيف العرنى باشد)، الحسن بن الحسين، الحسن بن الحكم النخعى (2 مورد)، الحسن بن عبداللّه بن يونس بن ظبيان، الحسن بن محبوب (سه مورد)، الحسين بن على، الحسين بن المياح، سليمان بن سفيان، سليمان بن جعفر الجعفرى، سليمان


فصلنامه علوم حديث ۲۷
18

۰.إنّ عبدالعظيم بن عبداللّه العلوى كان مريضاً، فكتب إلى أبى الحسن الرضا(ع): عرفنى يابن رسول اللّه، عن الخبر المروى أن أباطالب فى ضحضاح من نار يغلى منه دماغه. فكتب إليه الرضا(ع): بسم اللّه الرحمن الرحيم ،أما بعد، فانك إن شككت فى ايمان أبى طالب، كان مصيرك إلى النار؛

۰.عبدالعظيم بن عبداللّه علوى مريض بود، پس نامه اى به ابوالحسن رضا(ع) نوشت كه: اى فرزند رسول خدا(ص)، مرا از خبرى كه نقل شده كه ابوطالب در سردابى از آتش به سر مى برد كه مغز سرش از گرماى آن مى جوشد، آگاه سازيد. امام در جواب وى نوشتند: به نام خداوند بخشنده مهربان، پس از حمد و ثناى خداوند، چنانچه در ايمان ابوطالب شك كنى، سرانجام تو جهنم خواهد بود. ۱

اما اين حديث نيز، همچون حديث قبل، ظاهراً تحريف شده است. شاهد بر اين مدعا، گذشته از قراين سابق، آنكه مصدر اين روايت، كتابى غير مشهور بوده و احتمال وقوع تحريف در آن بسيار قوى تر از كتب مشهور است.
بنابراين، آنچه كه نزد محدثان و رجاليان به عنوان امرى مسلّم شمرده شده، آنكه حضرت عبدالعظيم از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادى(ع) بوده است. بر اين اساس، روايات از امام رضا(ع) تحريف شده و كلام شيخ طوسى -كه ايشان را از اصحاب امام عسكرى(ع) قرار داده بى اساس است.
با توجه به نكات گذشته، روشن مى شود كه كلام شهيد ثانى در حاشيه خلاصة الأقوال -كه امام رضا(ع) فرموده اند: «من زار قبره، وجبت له الجنّة؛ كسى كه قبر عبدالعظيم را زيارت كند، بهشت بر او واجب مى شود»- ۲ و از برخى از نسب شناسان نقل كرده، اشتباه و غير قابل استناد است؛ چه آنكه روايات متعدد از امام جواد(ع)

1.بحارالانوار، ج ۳۵، ص ۱۱۰ به نقل از كتاب الحجة على الذاهب الى تكفير ابى طالب، تأليف شمس الدين ابوعلى فخار بن محمد موسوى.

2.الرسائل، شهيد ثانى، ج ۲، ص ۱۰۴۵ و ۱۰۴۶.

  • نام منبع :
    فصلنامه علوم حديث ۲۷
    تاريخ انتشار :
    بهار 1382
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 12975
صفحه از 237
پرینت  ارسال به