225
فصلنامه علوم حديث ۲۷

تصور اين نكته كه عدم استفاده از نقلهاى ضعيف ،شور روضه و مرثيه امام حسين را كم مى كند، تحقيقاً درست نيست؛ چرا كه ما ده جلد كتاب درباره امام حسين، بدون استناد به منابع و يا متونى كه به نظرمان نادرست بوده (مگر آنكه نقد كرده باشيم) فراهم آورده ايم و چه بسيار متون عاطفى و مناسب روضه و مصيبت از منابع معتبر گرد آورده آمده كه يا شنيده نشده و يا كم تر شنيده شده است.
ز. گفتنى است كه ما در اين بخش نخواسته ايم هر مطلب ضعيف مكتوب يا شفاهى را مورد نقد و بررسى قرار دهيم چرا كه:
اولاً. همه مطالب آن قدر زياد است و روزافزون، كه احصاى آن ممكن نيست.
ثانياً. ارائه آنها چه بسا خود عامل گسترش آن باشد.
بنابراين، تلاش كرده ايم تنها سخنان مشهورى كه هيچ مصدر مكتوبى ندارند و يا مصدرى ضعيف دارند، همچنين مطالب مشهور و احياناً غيرمشهورى را كه در كتابى قابل قبول آمده ،ولى به جهاتى قابل قبول نيست ، شناسايى و مورد نقد قرار دهيم.
ح. مقابله با متون ضعيف منحصر به بخش چهاردهم نيست و در سراسر موسوعه دنبال شده است، به اين شكل كه در همه بخشها متونى را كه ضعيف يافته ايم، اگر شايسته نقد بوده مورد نقد قرار داده ايم، والاّ از آوردن و طرح آنها خوددارى كرده ايم.
در پايان اين نوشتار فهرست تحليلهايى كه در موسوعه خواهد آمد ارائه مى گردد. البته اينها به جز نوشته هاى بسيارى است كه به عنوان مدخل يا جمع بندى و يا توضيح و... در جاى جاى كتاب آمده است.

1.تحقيق درباره ازواج و فرزندان،
2.تحقيق درباره شركت امام در فعاليتهاى سياسى نظامى زمان خلفا (دفاع از عثمان ، شركت در جنگها)،
3.تحقيق درباره هداياى معاويه،
4.زمينه ها و فلسفه قيام امام حسين(ع)،


فصلنامه علوم حديث ۲۷
224

د. روشن است كه در وادى تاريخ و سيره به دنبال سند صحيح فقهى نيستيم. به نظر ما گروه زير، از كتابهاى ضعيف اند و اگر نقلى را منحصراً اينها آورده باشند، قابل اعتماد نيست.
1. كتابهايى كه در سده هاى اخير نوشته شده و قرينه اى در دست نيست كه نويسنده آن به منابع معتبر خاصى دسترسى داشته كه اكنون از دسترس خارج شده است.
2. كتابهاى واسطه، اگر مصدر قابل قبول و شناخته شده نداشته باشند. مثلاً بحارالأنوار گاهى در بيان مصدر مى گويد: وجدت في نسخة (در كتابى اين را يافتم) كه ممكن است كتابى مجهول الحال بوده، و يا نام آن معلوم بوده ولى مرحوم مجلسى آن را در حدى نمى ديده كه نام آن را ذكر كند.
3. كتابهايى كه به نقل مطالب ضعيف و عجيب و غريب شناخته شده اند و از سوى محققان مورد ردّ قرار گرفته اند. گفتنى است اغلب اين كتابها نكته بند يك را نيز دارند. برخى از اين كتابها عبارت اند از: ناسخ التواريخ، منتخب طريحى، اسرارالشهادة دربندى روضة الشهداء كاشفى، نورالعين اسفراينى، الدمعة الساكبه، معالى السبطين، عنوان الكلام فشاركى.
ه. در گذشته تنها برخى به اين كتابها دسترسى داشته و مطالب آنها را نقل مى كرده اند ولى متأسفانه اكنون در بسيارى از موسوعه ها و تك نگاريها مطالب كتابهاى معتبر و غير معتبر (بدون نقد و بررسى) يكسان در كنار هم چيده مى شوند و با چاپى زيبا مطالب كافى و ارشاد و لهوف دوشادوش كتابهاى ضعيف به جامعه عرضه و تزريق مى گردد. گويى همين كه نقلى در جايى مكتوب باشد، كافى است.
و. عده اى به دلايل مختلف با عقيده ما مخالف اند و نقل مطالب ضعيف (و احياناً كذب مسلّم) را در مقتل و مرثيه امام روا مى دانند ما در اين باره، در موسوعه سخن خواهيم گفت؛ اما به يك نكته خوب است اشاره شود:

  • نام منبع :
    فصلنامه علوم حديث ۲۷
    تاريخ انتشار :
    بهار 1382
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 12245
صفحه از 237
پرینت  ارسال به