در مجموعه رواياتى كه در موضوع احكام فقهى از حضرت عبدالعظيم رسيده است، به خوبى اين نكته مشهود است كه غالباً به احكامى دقيق و دقتهايى در استدلال به احكام برمى خوريم و اين امر حكايت از جلالت و فقاهت حضرت عبدالعظيم دارد و اينكه ايشان در جايگاه رفيع علمى قرار داشته كه مى توانسته اين گونه استدلالها را به دقت دريابد و استفاده نمايد.
هفتم. اخلاق
از جمله موضوعاتى كه در مجموعه روايات حضرت عبدالعظيم جايگاه مهمى را به خود اختصاص داده، احاديث اخلاقى و اجتماعى آن حضرت است.
جامع ترين حديث اخلاقى كه آن حضرت نقل كرده، از امام ابوالحسن الرضا(ع) ۱ است آن حضرت پيامى اخلاقى براى شيعيان توسط حضرت عبدالعظيم ابلاغ فرمودند كه در آن پس از ابلاغ سلام، شيعيان را به نفى سلطه شيطان بر خودشان، امر به صداقت و اداى امانت و ترك مجادله و اختلاف، و زيارت يك ديگر و حفظ آبروى يكديگر توصيه كرده اند و از شرك و اذيت و آزار اولياى خدا به سختى بر حذر داشته اند. ۲
فرازهاى بلندى از اين پيام اخلاقى - اجتماعى در روايت ديگرى از امام جواد(ع) به درخواست حضرت عبدالعظيم(ع) به نقل از اميرالمؤمنين آمده است. در آن حديث شريف، پانزده كلام حكمت آموز -كه همگى در حوزه اخلاقى اجتماعى است، از آن حضرت نقل شده و هر يك از اين حكمتها پس از تكرار درخواست حضرت عبدالعظيم ذكر شده است. ۳
1.تعيين مراد از امام در اين روايت، در فصل دوم اين مقاله گذشت. قوت احتمال اشتباه ناسخان و كاتبان حديث، گواه بر نقل حديث از ابوالحسن على بن محمد هادى(ع) شمرده شد.
2.الاختصاص، ص ۲۴۷؛ مسند عبدالعظيم حسنى، ص ۱۸۲ و ۱۸۴، ح ۵۰.
3.الأمالى، صدوق، ص ۵۳؛عيون اخبارالرضا(ع)، ج، ص ۵۸؛مسند عبدالعظيم حسنى، ص ۲۰۲-۲۰۸،ح ۶۹.
