43
فصلنامه علوم حديث ۲۷

بر اين اساس، از همان ديرزمان، عده اى به تأليف مسندهايى از روايات حضرت عبدالعظيم حسنى اقدام كرده اند. كه تاكنون چهار عنوان كتاب از اين نوع شناخته شده است. در ذيل به شرح و معرفى هر يك خواهيم پرداخت.

اول . جامع كتاب اخبار عبدالعظيم بن عبداللّه الحسنى

تأليف محمد بن على بن حسين بن موسى بن بابويه قمى، ابوجعفر، مشهور به شيخ صدوق (م 381ق) نجاشى در كتاب رجالش از اين كتاب در ضمن تأليفات شيخ صدوق نام برده و سند خودش را نيز به تمامى كتابهاى وى از طريق پدرش نقل كرده است. ۱ با توجه به وثاقت پدر صدوق -كه تنها واسطه بين وى و شيخ صدوق و شاگرد مستقيم صدوق است انتساب كتاب به صدوق قطعى خواهد بود؛ اگرچه اين كتاب به دست ما نرسيده است.
البته لازم به ذكر است كه برخى روايات، احياناً ديده مى شود كه از روايات حضرت عبدالعظيم است و از طريق شيخ صدوق نقل شده و لكن در كتب موجود وى اين روايت وجود ندارد و احتمالاً اين احاديث از كتاب فوق گرفته شده باشد. شايد بتوان روايت ايمان ابوطالب را كه در كتاب الحجة على الذاهب إلى تكفير أبي طالب نقل شده، از اين نوع روايات برشمرد.

دوم . عبدالعظيم الحسنى حياته و مسنده يا زندگانى حضرت عبدالعظيم(ع)

تأليف شيخ عزيزاللّه عطاردى قوچانى.
اين كتاب در پنج مطلب تنظيم شده كه به شرح زير است:
مطلب اول. شرح زندگانى حضرت عبدالعظيم ،
مطلب دوم. آبا و اجداد حضرت عبدالعظيم ،

1.رجال النجاشى، ص ۳۹۲، رقم ۱۰۴۹.


فصلنامه علوم حديث ۲۷
42

فصل چهارم. مسانيد حضرت عبدالعظيم

يكى از اصيل ترين و علمى ترين شيوه هاى تأليف در كتابهاى احاديث، تأليف مسندهاست.
اصطلاحاً مسند حديثى است كه به سند متصل به پيامبر(ص) برسد و شيعيان اتصال سند به معصوم را كافى مى دانند. مجموعه روايات اصحاب پيامبر يا اصحاب هر يك از ائمه به عنوان مسند هر يك از ايشان شناخته مى شود. ۱
تأليف احاديث براساس شيوه مسندنگارى و جمع آورى روايات متصل هر راوى، فوايدى را در بردارد كه مهم ترين آنها عبارت اند از:
1. شناخت موقعيت علمى راوى نزد ائمه و مشايخ حديث؛ چه آنكه خود ائمه فرموده اند: «اعرفوا منازل الناس بقدر روايتهم عنّا» ۲ يا «اعرفوا منازل الرجال منّا على قدر روايتهم عنّا». ۳ همچنين كسانى كه در حوزه علمى شيعه مورد توجه مشايخ حديث قرار گرفته اند، به صورت طبيعى جايگاهى رفيع در بين محدثان خواهند يافت.
2. شناخت فضاى علمى و ذهنى راوى. بديهى است كه سؤالات و مباحثات و نقليات راوى تا حدود زيادى تابعى از ضروريات و نيازهاى فكرى عصر وى است. مجموعه احاديث هر راوى مى تواند دغدغه هاى فكرى عصر وى و شخص وى را تا حدودى معين نمايد.
3. نگاه مجموعى و كلى به روايات هر راوى مى تواند امكان شناخت دقيق تر انديشه هاى راوى را فراهم سازد.

1.در بين محدثان اهل سنت در نام گذارى مسند اختلافى وجود دارد؛ چه آنكه برخى از ايشان اتصال سند را شرط در مصداق اين اصطلاح دانسته اند و برخى حديث منقطع را نيز در صورتى كه از پيامبر نقل كند در شمار احاديث مسند آورده اند. بديهى است كه الحاق اين گونه احاديث - بنا بر مبناى مشهور محدثان - به حديث مسند با نوعى تسامح همراه است.

2.الكافى، ج ۱، ص ۵۰، ح ۱۳.

3.اختيار معرفة الرجال، ج ۱، ص ۵، ح ۱.

  • نام منبع :
    فصلنامه علوم حديث ۲۷
    تاريخ انتشار :
    بهار 1382
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 12216
صفحه از 237
پرینت  ارسال به