74. «يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ يَشاءُ ...»

روض الجنان: «يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ يَشاءُ ...» ، ... ابوعثمان گفت: تا اميد و خوف با او باشد، تا اميد دارنده دل بر نگيرد،* و خايف دل بنه نهد. ^۱
650. علامه شعرانى: دل بر گرفتن كنايت از مأيوس شدن است و دل نهادن كنايه از اميد بسيار داشتن «دل منه بر دينى و اسباب او». ^۲

75. «وَ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنْطارٍ يُؤدِّهِ إِلَيْكَ وَ مِنْهُمْ...»

روض الجنان: وقَوْلُهُ «يُؤدِّهِ» ؛ ابوعمرو و عاصم و حمزه خوانند: «يُؤَدِّهْ» باسكان الْهاء،... در قرائت ابوعمرو و حمزه گفتند: چنان ساخته است كه پندارى «ها»ى آخر كلمت است و از اصل كلمت است، جزم بر او افگند، و اين بر سبيل مجاز بود. ^۳
651. علامه شعرانى: بناى كلمه «يؤده» چنان است كه گويى «ها» جزء كلمه است مثل يُصَرّف. ^۴روض الجنان: راستيگر. ^۵
652. علامه شعرانى: «راستيگر» يعنى صادق و درستكار. ^۶
روض الجنان: و حُذَيفة بن الْيَمان* گفت، دو حديث ما را بگفت رسول عليه‏السلام يكى بديدم و منتظر يكى ديگرم ـ يكى آنكه گفت: امانت بر دل مردمان فرود آمد و قرآن فرود آمد، قرآن و سنّت بياموزى، آنگه ما را گفت: امانت برداريد، و در رفع امانت چنين گفت كه: مرد بخسپد امانت از دل او بر كنند، اثر او آن جا بماند چنان‏كه ستاره آنگه بخسپد امانت از دل او بر كنند و اثر آن بماند چنان‏كه شغه دست،** يعنى دست سروبسته،*** يا چون انگشتى**** آتش كه بر پاى خود بگردانى اثرى اندك بكند و بنماند اثر. ^۷
653. علامه شعرانى: * اين حديث را بخارى و مسلم و ترمذى روايت كرده‏اند و در عبارت آن است «فيظل اثرها مثل اثر الوكت». ^۸ و در اين كتاب در ترجمه «وكت» ستاره نوشته شده و «وكت» سياهى اندكى است كه در غوره خرما پديد آيد و آن آغاز رسيدن و رطب شدن است و ستاره را بدين معنى نيافتيم. و شايد«الوكب» در نسخه مؤلّف كوكب بوده است. ^۹
654. ** «شغه» پينه دست و پاى و اعضاى انسان و حيوان را گويند. ^۱۰
655. *** به نظر مى‏رسد سرو به معناى پينه دست هم آمده است. ^۱۱
656. **** انگشت به معنى ذغال است به كسر گاف. ^۱۲روض الجنان: سپندان. ^۱۳
657. علامه شعرانى: «سپندان» دانه خردل است. ^۱۴
روض الجنان: تحرّجش. ^۱۵
658. علامه شعرانى: «تحرّج» احتياط است. ^۱۶