80 . «وَ لا يَأْمُرَكُمْ أَنْ تَتَّخِذُوا الْمَلائِكَةَ وَ النَّبِيِّينَ أَرْباباً...»

روض الجنان: «وَ لا يَأْمُرَكُمْ» ، عاصم و حمزه و ابن عامر خوانند: و لا يأمُرَكُمْ، به
نصب «را» عطفا على قَوْله: «ثمّ يَقُول لِلنّاسِ» ، و قيل: على إضمار «أَنْ»، و بر اين قرائت مردود باشد على «أَنْ يُؤتيَهُ اللّهُ» ... . ^۱
664. علامه شعرانى: يعنى مربوط و متصل است بقوله تعالى «لبشر أن يؤتيه الله» . ^۲
روض الجنان:... «والنَّبِيِّينَ» ؛ و نه پيغامبران را، چنان‏كه جهودان و ترسايان گفتند در عيسى و عزير: «اَيَامُرُكُمْ بِالْكُفْرِ» ، صورت استفهام است و معنى تقريع و انكار است؛ شما را كفر فرمايد پس از آنكه مسلمان شده‏ايد! و در آيت دليل نيست براى آنكه افعال جوارح كفر باشد... . ^۳
665. علامه شعرانى: قول صحيح آن است كه عمل به جوارح نه از ايمان است و نه كفر و اعتقاد قلبى تنها ايمان يا كفر باشد. اما آيه شريفه كه فرمايد: «أيأمركم بِالكُفر» عمل جوارح را كفر ناميده است و به ظاهر بر خلاف قول صحيح است. مؤلّف جواب مى‏دهد: كه چنين نيست و عبادت غير خدا اگر چه ذاتا عمل جوارح است و از اين جهت كفر نيست اما كشف از اعتقاد ربوبيت مى‏كند و از جهت اعتقاد كفر است. ^۴

77. «إِنَّ الَّذِينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللّهِ وَ أَيْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِيلاً ...»

روض الجنان: ابوعمران الْجوفيّ. ^۱
659. علامه شعرانى: منسوب به جوف، كويى است در بصره. ^۲
روض الجنان: چند پَرِ سَراشَكى. ^۳
660. علامه شعرانى: يعنى به اندازه بال مگس يا پشه و سراشك.پيش از اين هم به معنى پشه استعمال كرده است.اما در كتب لغات فارسى مذكور نيست. ^۴

78. «وَ إِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِيقاً يَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُمْ بِالْكِتابِ... وَيَقُولُونَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ»

روض الجنان: «وَيَقُولُونَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ» ؛ و بر خداى دروغ مى‏گويند و مى‏دانند كه آنچه مى‏گويند دروغ است.
جُوَيْبر گفت از ضحّاك از عبداللهِ عبّاس كه: آيت در هر دو فرقت است ـ جهودان و ترسايان ـ كه ايشان در تورات و انجيل تصرّف كردند، و آن را تغيير و تبديل كردند، و
آنچه در اين دو كتاب بود از ذكر دين مسلمانى بيفگندند... . ^۵
661. علامه شعرانى: آنچه از آيه قرآن مفهوم مى‏گردد غير آن است كه از عبارت ضحاك، چون از آيه قرآن مفهوم مى‏گردد كه احبار آنها هنگام خواندن تورات غيرِ آنچه نوشته بود به زبان مى‏آوردند نه آنكه نوشته را تغيير مى‏دادند. و از عبارت ضحاك مستفاد مى‏گردد كه نوشته را تغيير مى‏دادند. و اين به نظر بعيد مى‏رسد، چون آن قدر مى‏دانستند كه اگر چند يهودى در مدينه كتاب خود را تغيير دهند همه نسخه‏هاى تورات كه در اكناف جهان پراكنده است تغيير نمى‏كند. ^۶
روض الجنان: فتراك. ^۷
662. علامه شعرانى: «فتراك» دوالى است كه از پشت زين آويزند. ^۸
روض الجنان: «ثمَّ يَقُولَ لِلنّاسِ» ؛ آنگه گويد مردمان را كه: مرا بنده‏گيرى و عبادت كنى بدون خداى. بعضى اهل معانى گفتند: مراد نفى است نه نهى، و معنى آن است كه: ما كانَ لِبَشّرٍ لِيَقُولَ هذا؛ هيچ آدمى نباشد كه خدا او را كتاب و حكم و نبوّت دهد آنگه او چنين سخن گويد، و اين «لام» كه در ظاهر لفظ اينجاست از اينجا بيفگند و با «قول» برد... . ^۹
663. علامه شعرانى: يعنى لام را از كلمه «لبشر» مربوط كرد با كلمه «يقول» و معنى را از كلمه‏اى به كلمه‏اى منتقل كرد نه آنكه لفظ لام را از «لبشر» بيفكند و بر «يقول» در آورد. ^۱۰