100. «وَ مَنْ يُهاجِرْ فِي سَبِيلِ اللّهِ يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُراغَماً كَثِيراً وَ سَعَةً...»
روض الجنان:... هر كه دين خود بگريزاند از زمينى به زمينى، و اگر چه از روى مثل بَدَستى باشد بهشت واجب شود او را... . ۱
916. علامه شعرانى: «بَدَست» به معنى وجب است يعنى شبر. ۲
روض الجنان: «وَ مَنْ يُهاجِرْ فِي سَبِيلِ اللّهِ» ، و هر كه او هجرت كند در راه خداى، يعنى در طاعت خدا و رضاى او «يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُراغَماً كَثِيراً وَ سَعَةً» ؛ در زمين مرا غمى بسيار يابد و فراخى. مجاهد گفت: مراغم مُتَزَحْزَح باشد، يعنى مُبْعد و دورى از مكاره. عبداللهِ عبّاس و ضحّاك گفتند: مراغم متحوّل باشد از زمينى به زمينى، و ابوعبيده گفت: مراغم مهاجز باشد، و گفتند: مَذْهب و مُضْطَرَب. ۳
917. علامه شعرانى: «مراغم» مهاجر است يعنى جايى كه بدان هجرت كنند. و «مذهب» يعنى محل رفتن. و «مضطرب» يعنى محل رفت و آمد. و همه اسم مكانند. ۴
101. «وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِي الْأرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا...»
روض الجنان: ... فَاَمّا نَسْخ قُران بالسُّنَّةِ غَيْر الْمَقطُوع عَلَيْها، بناى آن بر عمل به اخبار آحاد باشد آن كس كه عمل گويد به اخبار آحاد بهنزديك او روا باشد و بهنزديك ما روا نباشد، براى آنكه بهنزديك ما عمل به اخبار آحاد روا نباشد. ۵
918. علامه شعرانى: به مذهب مؤلّف اين تفسير و بسيارى از علماى ما به خبر واحد عمل نمىتوان كرد نه در اصول الدين و نه در فقه. و جماعتى عمل به آن را در فقه جايز
مىشمارند و در اصول الدين جايز نمىدانند. و حق آن است كه نسخ قرآن به خبر واحد جائز نيست، هرچند خبر واحد حجت باشد؛ چون ائمه عليهمالسلام به ما دستور دادند هر خبر مخالف قرآن ديديم آن را رد كنيم. ۶
روض الجنان: و قصر در نماز چهارگانه* واجب باشد از نماز پيشين و دگر، و نماز خفتن كه چهار دو شود. فامّا نماز شام و نماز بامداد بر حال خود بود در سفر و حضر، و بهنزديك كه چهار دو شود. فامّا نماز شام و نماز بامداد بر حال خود بود در سفر و حضر، و بهنزديك ما سنّت هفده ركعت بيوفتد در سفر و هفده بماند. آن هفده كه بيوفتد شانزده ركعت سنّت پيشين است.** و ديگر ۷ و دو ركعت نشسته از پس نماز خفتن كه آن را وتيره گويند، و آن به يك ركعت شمارند.
و از شرط مسافر تا قصر كند آن است كه: نيّت سفر از شب كرده باشد، چه اگر به روز اتّفاق افتد ناگاه كه بيرون رود آن روز نماز تمام كند***. ۸
919. علامه شعرانى: * يعنى چهار ركعتى. ۹
920. ** يعنى هشت ركعت نافله ظهر و هشت ركعت نافله عصر. ۱۰
921. *** علماى زمان ما اين شرط را مراعات نكردهاند. ۱۱
روض الجنان: و چند كس را از جمله مسافران قصر نشايد كردن: مكارى و ملاّح و شبان و بدوى كه به طلب باران گردد... فامّا آن كس كه صيد او براى تجارت باشد، او نماز تمام كند و روزه بگشايد. و آن كس كه سفر او به صيد باشد براى قوت عيال، او را نماز قصر بايد كردن و روزه بگشادن. ۱۲922. علامه شعرانى: يعنى ميان نماز و روزه در اين مسأله فرق است و علماى زمان ما فرق نمىگذارند. به صفحه 55 جلد دوم رجوع شود. ۱۳
1.روض الجنان، ج ۶، ص ۸۰ .
2.روح الجنان، ج ۳، ص ۴۸۰.
3.روض الجنان، ج ۶، ص ۸۳ .
4.روح الجنان، ج ۳، ص ۴۸۲.
5.«و ديگر» در چاپ مشهد نيامده است.
6.روض الجنان، ج ۶، ص ۸۴ .
7.روح الجنان، ج ۳، ص ۴۸۳.
8.روض الجنان، ج ۶، ص ۸۵ .
9.روح الجنان، ج ۳، ص ۴۸۴. مطابق با تعليقه شماره ۲۲۰ همين مجموعه.
