11. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ هَمَّ قَوْمٌ أَنْ يَبْسُطُوا إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ فَكَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ...»

روض الجنان: تيغ برآهيخت. ^۱
1006. علامه شعرانى: برآهيختن و آختن و آهيختن تيغ بيرون كشيدن از غلاف است. ^۲
روض الجنان: ... رسول عليه‏السلام گفت: خداى مرا خبر داد از انداخت و كيد شما. ^۳
1007. علامه شعرانى: «انداخت»، قصد سوء و مكر است. ^۴
روض الجنان: ... و نورده جامه را اين كُفّه گويند. ^۵
1008. علامه شعرانى: نورده جامه نوار و سجاف است كه بر جامه دوزند تا ريشه‏ها و نخهاى آن بيرون نيايد. ^۶

12. «وَ لَقَدْ أَخَذَ اللّهُ مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيباً...»

روض الجنان: ... حسن بصرى گفت: ضمين باشد آنكه پايندان و عاقله قوم بود. ^۷
1009. علامه شعرانى: پايندان به معنى ضامن است. ^۸
روض الجنان: «كنده‏گر» را نقّار گويند. ^۹
1010. علامه شعرانى: كنده‏گر آن است كه امروز قلمزن گويند و گاه بر حكاك و آنكه
سنگ آسيا را مى‏تراشد تا خشن شود هم اطلاق مى‏كند. ^۱۰
روض الجنان: ... و چون عزم رفتن مصمّم كرد لشكر او دوازده سبط بودند از دوازده فرزند يعقوب عليه‏السلام به فرمان خداى بر هر سبطى نقيبى فرو كرد* تا كفيل قوم و عاقله قومش باشد. موسى عليه‏السلام ايشان را نصب كرد به فرمان خداى و نامهاى ايشان اين است از سبط روبيل: شامل بن ركن بود. و از سبط شمعون: شافاطر بن جزى بود. و از سبط يهوذا: كالب بن يوفنّا بود و از سبط ايين** حابل بن يوسف بود... . ^۱۱
1011. علامه شعرانى: * فرو كردن به معنى نصب كردن. ^۱۲
1012. ** در اسامى اسباط بنى‏اسرائيل و نقباى آنان تصحيف بسيار است چون نام عربى نيست و راويان ضبط آن را نمى‏دانستند و در تورات نام اسباط بنى‏اسرائيل چنين است روبين. شمعون. يهودا. يساكار. زبولون. بنيامين. دان. اشير. جاد. نفتالى. لاوى. يوسف كه دو قسمت مى‏شوند: افرائيم. منسه و اسامى نقباى آنان در سفر عدد فصل اول تا آيه 15 مذكور است به تربيت اسباط: شموع بن زكوره. شافاط بن حورى. كالب بن يفنه. يجآل بن يوسف. جديئيل بن سودى. فلطى بن رافو. عميئيل بن حملى. ستود بن ميخائيل. جأوئيل بن ماكى. نحبى بن وفسى. و از سبط لاوى كسى را نام نبرده است اما از سبط يوسف دو تن هوشع بن نون از افرايم و جدى ابن سوسى از منسّه و به شباهت كتابت مى‏توان لفظ صحيح هر يك را دانست. و هوشع همان يوشع است نام اصلى او هوشع بود يعنى او نجات مى‏دهد و حضرت موسى بن عمران (على نبينا و عليه السلام) چون نام او را پرسيد و گفتند تغيير داد و به يوشع مبدل ساخت، يعنى خدا نجات مى‏دهد چنان‏كه گاهى پيغمبر ما هم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نام مردم را تغيير مى‏داد. ^۱۳
روض الجنان: ... از جمله جبّاران آن شهر يكى عوج عنق بود و گفته‏اند:* طول او
بيست و سه هزار گز بود و سيصد و سى و سه گز و ثلثى از گزى. ^۱۴
1013. علامه شعرانى: عوج به گفته تورات پادشاه كشورى بود به نام باشان و بسيار قوى و شجاع بود به جنگ حضرت موسى و بنى اسرائيل آمد و شكست خورد و كشور او به تصرف حضرت موسى درآمد و اريحا از ملك او نبود و افسانه‏هاى مبالغه‏آميز كه درباره عوج آورده‏اند غالبا در تواريخ مشهوره راه مى‏يابد و از آن عجب نبايد داشت. ^۱۵
روض الجنان: او را در سر و روى سينه پيختى. ^۱۶
1014. علامه شعرانى: پيختن به معنى پيچيدن. ^۱۷
روض الجنان: و در خبر است كه او را سه هزار عمر بود و عنق نام مادر او بود و گفته‏اند: عناق دختر آدم بود عليه‏السلام و اوّل كسى بود كه بغى كرد بر زمين و هر انگشتى از انگشتان سه گز بود و در دو گز* بر هر ناخنى انگشتى از آهن بمانند داسى و چون بر زمين بنشستى يك گربان** به آن زمين مشغول كردى او از دشت مى‏آمد و درزه*** هيزم بر سر نهاده لايق او چون آن دوازده كس را ديد از ايشان عجب آمد او را. ^۱۸
1015. علامه شعرانى: * اگر انگشت سه گز يا دو گز باشد قامت كه تقريبا هفده برابر انگشت است بيش از پنجاه و يك گز نخواهد بود، با مقادير ديگر كه درباره عوج آورده‏اند مناسب نيست. ^۱۹
1016. ** گربان جريب است. ^۲۰
1017. *** «درزه» توده و پشته علف و در تورات عناق نام مرد است و عوج پسر او نبوده بلكه او مردى ديگرى است از طايفه و شهر ديگر و عوج از طايفه ديگر و هر دو
طايفه قوى هيكل و بزرگ اندام بود و الله العالم. ^۲۱
روض الجنان: ... و روايتى ديگر آن است كه او در زمين بغى و طغيان از حدّ ببرد... . ^۲۲
1018. علامه شعرانى: اين حكايات درباره عوج و بزرگى قوم او از ثعلبى است ^۲۳ نه از ائمه معصومين عليهم‏السلام و مرحوم مجلسى (عليه الرحمه) هم بر خلاف قاعده خويش در بحار الانوار آن را از ثعلبى روايت كرده است ^۲۴ تا كتابش از اين حكايات خالى نباشد. اختلاف روايت دليل آن است كه مؤلّف به صحت هيچ يك معتقد نيست و آن را براى اعجاب نقل كرد چون اين گونه قصص غريب در ذهن مردم مى‏ماند خواه صحيح و خواه باطل و مى‏خواهند تفصيل آن را بدانند و چون به كتب تفسير مراجعه كنند و نيابند كتاب را ناقص دانند و علماى سلف (رضوان الله عليهم) در هر علم اقوال ضعيف و باطل را نقل مى‏كردند و در فقه و كلام و حديث و غير آن و اين اقوال متناقض كه مؤلّف در اين كتاب از مفسرين آورده معتقد به صحت همه آنها نبوده است و اين كه بعض اهل زمان ما گويند نبايد اقوال ضعيف را در كتب نقل كرد صحيح نيست بلكه امانت علما مقتضى آن است كه همه چيز را نقل كنند و باب تحقيق را باز گذراند. ^۲۵