ترجمه آيات قرآن در تفسير روض الجنان
نظر علامه شعرانى در مورد ترجمه ذيل آيات در تفسير ابو الفتوح اين است كه كاتبان در اين ترجمهها بسيار تصرف كردهاند و كلمات نامأنوس را تبديل به كلمات مأنوس كردهاند:
1. در آيه زير «اُعدّت»، «بجاراند» ترجمه شده به اين شرح:
«وَ سارِعُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ»۱ ؛ و بشتابيد به آمرزش از خدايتان و بهشتى كه پهناى آن آسمان و زمين بود كه بجاراند براى پرهيزگاران. ۲
علامه شعرانى در حاشيه مىنويسد:
«بجاردن» را به معنى آماده كردن بسيار استعمال كرده است و بايد دانست كاتبان و ناسخان در ترجمههاى زير خط قرآن تصرف بسيار كردهاند و هر چه سخن سست و عبارات غلط و لغات نادرست در ترجمه ديده شود از شيخ ابوالفتوح نيست. ۳
2. نيز آيه 158 سوره آل عمران چنين ترجمه شده است:
«وَ لَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لاَإِلَى اللّهِ تُحْشَرُونَ» ؛ و اگر بميريد يا كشته شويد هر آينه وا خداى گرد آورند شما را. ۴و علامه شعرانى در حاشيه مىنويسد:
كاتبان فارسى زبان خويشتن را در هر گونه تصرف مجاز مىدانند و هر لفظ غير مأنوس را به كلمه ديگر مأنوس تبديل مىكنند با آنكه تصرف در سخن و كتاب ديگران مانند تصرف در مال و جان آنها جايز نيست. ترجمههاى فارسى زير آيات كه در نسخ تفسير ابوالفتوح (عليه الرحمة) آمده همه مسخ شده است، چون خود عبارت قرآن را پيش نظر داشتند مىتوانستند در ترجمه تغيير دهند.از جمله در ترجمه اين كلمه را (واخداى) نپسنديدند و به كلمه ديگر (سوى حكم خدا) تبديل كردند و نيز عبارت «درشت خوى سطبر دل» را در ترجمه «فَظّا غَليظَ القلب» به «زشت خوى سخت دل» تغيير دادند و ما را دسترسى به عبارت اصلى شيخ ابوالفتوح نبود جز مقدارى از آنكه از روى نسخه قديمى دو جزءِ كتاب متعلق به جانب آقاى كى استوان (وفقه الله تعالى) تصحيح كرديم و اين نسخه چون قديمى است به ترجمههاى آن اعتماد بيشتر بود. ۵
1.آل عمران (۳): ۱۳۳.
2.روض الجنان، ج ۵ ، ص ۶۲ ـ ۶۳ ؛ در چاپ مشهد «نهادهاند» ضبط شده است.
3.روح الجنان، ج ۳، ص ۱۸۴. مطابق تعليقه شماره ۷۱۸ اين مجموعه.
4.روض الجنان، ج ۵ ، ص ۱۱۸؛ در چاپ مشهد «و اگر بميريد يا بكشند شما را، با خداى جمع كنند شمارا» ضبط شده است.
5.روح الجنان، ج ۳، ص ۲۲۲. مطابق تعليقه شماره ۷۳۲ اين مجموعه. همچنين علامه شعرانى در ابتداى نثر طوبى درباره ترجمه آيات در تفسير ابو الفتوح مطالبى آورده كه قابل دقت و تأمل است.
