54 . «... يا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ بِاتِّخاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلى بارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ عِنْدَ بارِئِكُمْ فَتابَ عَلَيْكُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوّابُ الرَّحِيمُ»

روض الجنان: ... حق تعالى ابرى تاريك برآورد و نِزْمى تا جهان تاريك شد، ايشان تيغها برآهختند و در يكديگر نهادند و يكديگر را كشتن گرفتند، پسر پدر را و برادر برادر را مى‏كشت... و بسيارى را بكشتند موسى و هارون را رحمت آمد، بگريستند و دعا و تضرّع كردند و گفتند: يا ربّ هَلَكَتْ بَنوا اسرائيل؛ بار خدايا بنى اسرائيل هلاك شدند، اَلْبَقِيَّةَ الْبَقِيَّة، بار خدايا اين بقيّت را كه ماند به ما بخش.
خداى تعالى دعاى ايشان اجابت كرد و فرمان داد تا آن تاريكى گشاده شد و روشنايى پديد آمد، بشمردند هفتاد هزار مرد كشته بودند. ^۱
102. علامه شعرانى: در تورات اين قصه مذكور است الا آنكه گويد سه هزار تن كشته شدند. ^۲

56 . «ثُمَّ بَعَثْناكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»

روض الجنان: «ثُمَّ بَعَثْناكُمْ» ، «ثُمّ» حرف مهلت و تراخى باشد. و «بَعْث»، به چند معنى آمد: بعث زنده كردن باشد، و از خواب بيدار كردن، و برانگيختن بر كارى به معنى حثّ و تحريض و فرستادن، و معنى نصب كردن باشد. ^۳
103. علامه شعرانى: در تفسير المنار از شيخ محمد عبده نقل كرده است كه مراد از اين بعث كثرت نسل است پس از موت جماعتى به صاعقه. ولى بسيار بعيد و برخلاف ظاهر آيه است و اگر در موت تأويل مى‏كرد كه پس از مشرف شدن به مرگ شما را نجات داديم مناسب‏تر مى‏نمود چنان‏كه بيمار سخت را چون بهبودى حاصل شود
گويند مرده بود و زنده شد. و اين هم برخلاف ظاهر قرآن است و بى دليل نمى‏توان قرآن را بدان تأويل كرد. ^۴
روض الجنان: «مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ» ، يعنى زنده كرديم شما را از پس مرگتان. پس صاعقه ايشان بر قرينه «بَعَثْناكُمْ» مرگ است، و صَعْقِ موسى به قرينه «فَلَمّا أَفاقَ» ، بى‏هوشى است تا بدانند كه حال موسى در اين باب مخالف حال ايشان بود. و موت بر مذهب درست معنى نيست. ^۵
104. علامه شعرانى: مقصود متكلّمان از «معنى» در اين موارد آن صفت موجود است كه در عرف حكما كيف گويند، مانند علم و قدرت. پس موت و حيات نسبت به هم عدم و ملكه‏اند نه ضدّين. ^۶

52 . «ثُمَّ عَفَوْنا عَنْكُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»

روض الجنان: ... يعنى توبه ايشان قبول كرديم چون توبه كردند. و آيت دليل مى‏كند بر آنكه خداى تعالى به قبول توبه متفضّل است. ^۱
101. علامه شعرانى: يعنى قبول توبه واجب نيست، اگر خدا خواست قبول مى‏كند و اگر نخواست نمى‏كند. ^۲