سوره محمّد صلى الله عليه و آله

«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ»

روض الجنان: اين سورت مدنى است و سى و هشت آيت است و پانصد و سى و نه كلمت است و دوهزار و سيصد و چهل و نه حرف است. ^۱
2627. علامه شعرانى: بنابر تعيين كوفيين. ^۲

1. «الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللّهِ أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ» .

روض الجنان: قوله تعالى: «الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللّهِ» ، مفسّران گفتند: آيت اوّل در باب اهل مكّه و آيت دوّم؛ «والَّذينَ امَنُوا» ؛ در انصاريان مدينه آمد. حق تعالى در آيت ذكر كافران كرد، گفت: آنان كه كافر شدند و مردم را منع كردند از دين خداى و از ره مسلمانى به دعوت با كفر و ايذا و رنج دادن، خود كافر بودند و ديگران را با كفر خواندند «أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ» اى حَكَمَ الله على اَعمالهم بِالضَّلالِ؛ خداى تعالى حكم كرد بر عمل ايشان به ضلال و آنكه واقع نيست موقع قبول، براى آنكه نه بر وجه مأمورٌ به

و اسحاق بود كه بر ذبح صبر كرد، و يعقوب بود كه بر فراق فرزند صبر كرد، و يوسف بود كه بر بلاى چاه و زندان صبر كرد، و ايّوب بود كه بر بلاى بيمارى صبر كرد. حسن بصرى گفت: چهار كس بودند: ابراهيم و موسى و داود و عيسى. امّا عزم ابراهيم آن بود كه او را خداى تعالى گفت: «... اَسْلِمْ...» ، او گفت: «...أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعالَمِينَ» . ^۱ آنگه او را ابتلا كردند در مال و نفس و فرزند و وطن، به همه وفا كرد و در همه صادق آمد. امّا موسى عليه السلام عزم او آن بود كه، او را گفتند: «... اِنّا لَمُدْرَكُونَ»^۲ ، او گفت: «...كَلاّ إِنَّ مَعِي رَبِّي سَيَهْدِينِ» . ^۳ و امّا عزم داود آن بود كه، بر خطيئت خود چندان بگريست كه پيرامن او گياه برست. و امّا عيسى، عزم او آن بود كه، در دنيا خشتى بر خشتى ننهاد و گفت: دنيا معبّر است و گذرگاه، به او ببايد گذشتن و عمارتش نبايد كردن، چنان است كه حق تعالى گفت رسول را كه: صبر كن چنان كه اولواالعزم كردند؛ در صدق، چون ابراهيم باش، و در وثوق چون موسى باش، و در خشوع چون داود باش، و در زهد چون عيسى باش. قتاده گفت: نوح و ابراهيم و موسى و عيسى بودند. ^۴
2626. علامه شعرانى: بر هيچ يك از اين اقوال دليل واضح و قرينه صحت نياوردند، و درست همان است كه پيغمبران همه صاحب عزم و نيت راسخ وصبر و شكيب بودند، چنان كه قول اول است. و اين اقوال همه تكلف باشد. ^۵