مهبّ دبور از مغرب آفتاب*** باشد تا به مطلع سُهَيل... . ^۱
2682. علامه شعرانى: * يعنى قسم خوردن براى تأكيد كلام به غير نام خدا حرام نيست؛ فقط در مقام دعوى نزد قضات جز به نام خداكافى نيست و رفع دعوى مدعى نمى كند وترك آن موجب كفاره نيست. ^۲
2683. ** مراد از گردون آفتاب فلك آفتاب است. ^۳
2684. *** بادها چهارند در اصطلاح عرب: آنها را شمال وجنوب و صبا و دبور. گويند شمال از شمال غربى مى وزد و جنوب از جنوب شرقى مقابل آن و صبا از شمال شرقى و دبور مقابل آن ازجنوب غربى شمال و صبا كه از نواحى شمال مى ورزد سرد است و جنوب و دبور كه از نواحى افريقا و اقيانوس هند مى آمد گرم و مسموم. و چون باد صبا به سردى باد شمال نيست كه شمال از نواحى شام مى آيد و صبا از نواحى نجد عرب باد صبا را از همه بادها مطبوع تر مى شمارند كه نه گرم است ونه به غايت سرد. ^۴
روض الجنان: ... موسى برگشت و مى گفت: اى خدايى كه روزى خلقان به امر تو است، يكى را باران مى بايد و يكى را آفتاب، و يكى را باد مى بايد و يكى را هواى ساكن آرميده، و تو خداوند همه را مراد بدهى و به حسب مصلحت روزى به هر يك رسانى چنان كه تو دانى. ^۵
2685. علامه شعرانى: از اين خبر معلوم مى گردد كه علماى ما در سند اخبار قصص چرا مساهله مى كردند، چون آنچه متضمن حكمت و تعليم و موعظه بود براى فايده اش مى آوردند و اگر در اصل حكايت مناقشه بود در آن تعليم مناقشه نبود. وعاقلان مى دانند مقصود اصلى از نقل حكايات عبرت و موعظه است و موعظه حق

سوره ذاريات

«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ»

1. «وَ الذّارِياتِ ذَرْواً» .

روض الجنان: «وَ الذّارِياتِ» ، بدان كه اين «واو» كه در اوّل سوره است «واو» قسم است و مانند اين بسيار است... . امّا آنكه در شرع سوگند درست نباشد جز به خداى تعالى اين مسأله شرعى است براى آن چنان آمد كه مدّعى عليه را سوگند بر او لازم است اگر دروغزن باشد او را شكوهى و خوفى باشد از سوگند خوردن به خداى و به نام خداى باشد كه اقدام نيارد كردن. و قسم خداى تعالى كه براى توكيد كلام گويد بخلاف آن است.* قَوْلُهُ: «وَ الذّارِياتِ» جمع ذاريه باشد... حق تعالى قسم كرد به بادهاى جهنده كه بر آنچه آيد آن را در هوا برد. عثمان الاَعْرج گفت: ما را چنين روايت كردند كه مسكن باد در زير بال كروبيان است كه حاملان كرسى اند از آنجا بيايد بر گردون آفتاب آيد،** از آنجا بيايد بر سر كوهها از سر كوهها به بيابانها درآيد. اما شمال را گذر به بهشت عدن باشد از هواى بهشت نصيبى گيرد و از ارواح صدّيقان، پس در حدّ خود جستن گيرد. و حدّ مهبّ او از كرسى بنات النّعش تا به مغرب آفتاب و حد