سوره رحمن

«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ»

5 . «الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ بِحُسْبانٍ» .

روض الجنان: «الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ بِحُسْبانٍ» ؛ آفتاب و ماه به حساب مى روند در منازل دوازده... .
و بعضى گفتند: حُسْباناً جمع حساب باشد، كالرُّهبان والْقُضْبان والرُّكْبان. و رفع ايشان بر ابتداء است و خبر محذوف، و التّقدير يجريان بِحُسْبان، و اين «با» تعلّق به آن محذوف دارد، و گفتند: اين جمله متعلّق است بما قَبْلَها، يعنى عَلَّمَهُ الْبيان، أنَّ الشَّمْسُ والقَمَرُ بِحُسْبانٍ، يعنى او را بياموخت كه آفتاب و ماه به حسابى مى روند، و گفتند:* فراخناى آفتاب ششهزار و چهارصد فرسنگ است در مثل اين، و فراخناى ماه هزار فرسنگ در هزار فرسنگ. ^۱ **
2737. علامه شعرانى: * گوينده اين كلام معلوم نيست و گفته او به نظر صحيح نمى آيد و آنچه يونانيان به تقريب حساب كرده بودند از هفده هزار فرسخ كمتر نبود، وچون

گفت خداى تعالى مى گويد اين چه گمانهاست كه به دوستان ما مى برى اين درويشى بود كه شيطانش در دنيا طلب كرد و نيافت و منكر و نكيرش در گور طلب كردند و نيافتند و رضوانش در بهشت طلب كردند و نيافتند و مالكش در دوزخ طلب كرد و نيافت. گفت: بار خدايا! پس كجاست؟ گفت: دوست كجا باشد مگر به نزديك دوست! «فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ» . ^۱
2736. علامه شعرانى: اگر اين حديث صحيح باشد دليل آن است كه بعض اولياء را سؤال قبر و برزخ نباشد. و ديگر آنكه محتمل است بعض مردم پيش از قيامت هم به بهشت روند چون رضوان او را در بهشت طلب كرد در زمان حضرت موسى عليه السلام. ^۲