10. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا جاءَكُمُ الْمُؤمِناتُ مُهاجِراتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللّهُ أَعْلَمُ بِإِيمانِهِنَّ... إِذا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ وَسْئَلُوا ما أَنْفَقْتُمْ وَ لْيَسْئَلُوا ما أَنْفَقُوا ذلِكُمْ حُكْمُ اللّهِ...» .

روض الجنان: ... و رسول صلى الله عليه و آله مَهر او بر سَخْت و به شوهرش داد و او را با شوهرش نداد، او عدّه برداشت به زن عمربن خطّاب بود. ^۱
2792. علامه شعرانى: در برهان گويد: «سخت» ماضى كشيدن و وزن كردن و سنجيدن باشد. ^۲ و در شاهنامه است:

خرد را و جان را نمى سنجد اودر انديشه سخته كى گنجد او
و «سخت» در اين معنى هم به فتح و هم به ضم سين صحيح است. ^۳
روض الجنان: ... «وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ» ، آنگه گفت: تمسّك مكنيد به عصمتهاى زنان كافرات. و «كوافر»، جمع كافره باشد. و عصمت سببى باشد كه امتناع كنند به او از مكروه، و آيت دليل است در آنكه عقد نشايد بستن بر هيچ كافره اگر حربيّه باشد و اگر ذمّيّه و اگر بت پرست، براى عموم آيت، و نشايد تا تخصيص كنند به بت پرست براى آنكه ذكر در شأن ايشان آمد، چه اعتبار به عموم لفظ است نه به سبب نزول. ^۴
2793. علامه شعرانى: و آيه سوره مائده كه فرمود: «... وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ»^۵ ، «...حِلٌّ لَكُم»^۶ ، دلالت بر نكاح دايم ندارد ؛ چون متعه كردن و كنيز گرفتن اهل كتاب جايز است، و مراد از امساكِ عصمتِ كوافر نكاح است. ^۷

مسلمانان را به حكم قرآن ملزم ساخت. ^۱
روض الجنان: [پس از رفتن نامه حاطب بن ابى بلتعه و اعتراف او در مسجد ]عمر گفت: يا رسول الله، دستور باشد گردنش بزنم كه او منافقى كرده؟
رسول صلى الله عليه و آله گفت: او از اهل بدر است و خداى تعالى اطّلاع كرد بر ايشان، و همانا بيامرزيده باشد ايشان را، و لكن او را از مسجد بيرون كنيد... . رسول صلى الله عليه و آله فرمود كه توبه كن. او توبه كرد، و رسول صلى الله عليه و آله قبول كرد از او، و خداى تعالى در شأن حاطب اين آيت فرستاد: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَ عَدُوَّكُمْ أَوْلِياءَ تُلْقُونَ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ»^۲
2790. علامه شعرانى: پس اهل بدر اگر بعد از آن غزوه گناهى كنند مستحقّ عقابند و بايد توبه كنند، چنان نيست كه از گناه آينده مؤاخذه نشوند. ^۳

7. «عَسَى اللّهُ أَنْ يَجْعَلَ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ الَّذِينَ عادَيْتُمْ مِنْهُمْ مَوَدَّةً وَ اللّهُ قَدِيرٌ وَ اللّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ» .

روض الجنان: «عَسَى اللّهُ أَنْ يَجْعَلَ بَيْنَكُمْ» ، آنگه اميد داد ايشان را كه: نزديك است و بس برنيايد و اميد هست كه خداى تعالى ميان شما و آنان كه با شما دشمنى مى كنند دوستى فگند، گفتند: مراد دشمنان مكّه اند، و خداى تعالى اين وعده انجاز كرده است و اين خبر است به ايمان بيشترى از ايشان تا با يكديگر مخالطت و مناكحت كردند... .
رسول صلى الله عليه و آله امّ حبيبه بنت ابي سُفيان را به زنى كرد... . ^۴ 2791. علامه شعرانى: عقد اُمّ حبيبه بسيار مقدم بود بر فتح مكه و قضيه حاطب بن ابى بلتعه و نزول اين آيات، پس نمى توان اين نكاح را از موارد آيه شمرد. ^۵