سوره قيامت

«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ»

3. «أَ يَحْسَبُ الاْءِنْسانُ أَلَّنْ نَجْمَعَ عِظامَهُ» .

روض الجنان: ... و گفتند: به «عظام» كنايت كرد از جمله تن، براى آنكه قوام تن به استخوانها باشد. ^۱
2851. علامه شعرانى: اين گونه كنايات در فارسى و عربى و ساير زبانها بسيار است، چنان كه گويند «استخوانم در قبر براى فرزندانم مى لرزد»، يا «حج كردم و استخوانم سبك شد» و «فلانى يك مشت استخوان است» و بزرگان قوم را گويند «استخوان دار» و اينجا جمع كردن استخوان كنايه از احياى شخص است نه جمع كردن استخوان. ^۲

4. «بَلى قادِرِينَ عَلى أَنْ نُسَوِّيَ بَنانَهُ» .

روض الجنان: آنگه گفت «بَلى قادِرِينَ» ؛ آرى در آن حال كه قادر باشيم بر جمع و

31. «وَ ما جَعَلْنا أَصْحابَ النّارِ إِلاّ مَلائِكَةً وَ ما جَعَلْنا عِدَّتَهُمْ إِلاّ فِتْنَةً لِلَّذِينَ كَفَرُوا لِيَسْتَيْقِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ يَزْدادَ الَّذِينَ آمَنُوا إِيماناً...» .

روض الجنان: «وَ ما جَعَلْنا أَصْحابَ النّارِ إِلاّ مَلائِكَةً» ؛ گفت: ما نكرديم خازنان دوزخ را الا فريشتگان، و عدد ايشان نكرديم الاّ فتنه و اختبار كافران تا پيدا شود كه ايشان چنين محالات گويند، از آنجا كه پندارند كه ايشان چون مردان دنيااند و قوّت ايشان بر حدّ قوّت ايشان باشد، و نيز در آن افتند كه اين چه عدد است و چرا اين عدد بر عقد نيست* و آنگه اين عدد اندك با خلايق عالم چگونه مقاومت كنند، و نيز تا اهل كتاب به يقين بدانند كه رسولِ ما محمّد صادق است و آنچه مى گويد از وحى مى گويد كه اين معنى در تورات و انجيل هست... .** ^۱
2849. علامه شعرانى: * عقد مانند ده و بيست و سى و چهل بى كسر؛ يعنى چرا خداوند عدد تمام نياورد كه در اين گونه مقامات عدد تام مى آورند. و ندانستند كه در مقام مبالغه اكثر عدد ممكن را بايد آورد و در اينجا عدد بيش از نوزده نمى توان آورد چنان كه معلوم شد. ^۲
2850. ** و مى توان لام را لام عاقبت دانست؛ يعنى پس از ذكر نوزده زبانيه دوزخ اهل كتاب گفتند نوزده فرشته مى توانند بر همه افراد بشر تسلط يابند چنان كه نظير آن در تورات و انجيل آمده است و مؤيد اين معنى آنكه لام در «لِيَقُولَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ»^۳ يقيناً براى عاقبت است چون خداوند اين گفتار را از كفار نخواست. ^۴