نزديكى مكانى نيست بلكه رفع حجاب دنياست و پيدا شدنِ حقيقتِ آخرت. ^۱

14. «بَلِ الاْءِنْسانُ عَلى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ» .

روض الجنان: و گفت: مثال اين آيت در حذف «لام» هم چنان است كه گفت: «وَ إِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُوا أَوْلادَكُمْ...»^۲ ، وَالْمعنى: لَأَوْلادِكُمْ. وقولُهُ: «هذا عارِضٌ مُمْطِرُنا...»^۳ ، والتَّقْدير: مُمْطِرٌ لنا، براى آنكه نشايد كه معرفه صفت نكره بود. ^۴
2855. علامه شعرانى: يعنى «ممطرنا» معرفه است و سعارض» نكره و معرفه صفت نكره نمى شود، ناچار بايد «ممطر لنا» تقدير كرد تا ممطر نكره شود به سبب ترك اضافه. و ممكن است بگوييم اضافه اسم فاعل به معمول خود موجب تعريف نيست. ^۵

18. «فَإِذا قَرَأْناهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ» .

روض الجنان: «فَإِذا قَرَأْناهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ» ؛ چون ما بر تو خوانده باشيم آن را، تو متابعت كن قرائت آن را و احكام آن را. ^۶
2856. علامه شعرانى: چون وحى بر پيغمبر صلى الله عليه و آله نازل مى شد عين الفاظ قرآن را مى شنيد و خود در حين شنيدن قرائت آن را تلاوت مى كرد و صريح است در آنكه قرآن به لفظ نازل مى شد نه معنى فقط و حفظ آن حضرت آيات و سور طولانى را معجزه عظيم است، چنان كه پيش از اين گفتيم. ^۷

احياء آن. و نصب او بر حال است، عامل در او فعلى است مقدّر، و تقدير آن است كه: «بَلى قادِرِينَ عَلى أَنْ نُسَوِّيَ بَنانَهُ» ؛ قادر باشيم بر آنكه سر انگشتان او راست كنيم. ^۱
2852. علامه شعرانى: بعضى گويند ذكر بنان براى آن كرد كه خطوط سر انگشت دو تن مانند يكديگر نيست و خداوند علمش به همه جزئيات احاطه دارد، چنان كه اگر خواهد سرانگشت كسى را مانند اول خلق كند مى تواند. ^۲

5 . «بَلْ يُرِيدُ الاْءِنْسانُ لِيَفْجُرَ أَمامَهُ» .

روض الجنان: ابن كيسان گفت: مراد به «فجور» ظهور است، يعنى مى خواهد تا احوال قيامت ظاهر شود او را در دنيا تا آنچه از آن به خبر مى شنود معاينه ببيند. ^۳
2853. علامه شعرانى: معنى كه ابن كيسان گفت با آيت بعد مناسب تر است كه فرمود «يَسْئَلُ أَيّانَ يَوْمُ الْقِيامَةِ»^۴ . مى خواهد آينده را آشكار بيند و مى گويد قيامت كى خواهد بود با وجود غوطه ور بودن در دنيا و حجابهاى مادى ديدنِ آخرت ممكن نيست. وقتى كه اينها از پيش انسان شكافته شود آن عالم ديده مى شود. ^۵

12. «إِلى رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمُسْتَقَرُّ» .

روض الجنان: آنگه گفت: «اِلى رَبِّكَ يَوْمَئذٍ الْمُسْتَقرُّ» ؛ آن روز هيچ قرارگاه نباشد مگر با خداى تعالى. ^۶
2854. علامه شعرانى: از مجموع آيات قرآن معلوم مى شود كه عالم آخرت به خداوند نزديك تر است از دنيا و هميشه مى فرمايد در آخرت سوى خدا باز مى گرديد و اين