سوره مطففين

«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ»

3. «وَ إِذا كالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ» .

روض الجنان: مالكِ دينار گفت: مرا همسايه اى بود، بيمار شد. من در عيادت او رفتم، او را در نزع يافتم و بانگ مى داشت، مى گفت: دو كوه از آتش قصد من مى كنند. من گفتم: يا هذا! اين چه خيال است كه تو را مى نمايد، يا هذيانى است كه مى گويى؟ گفت: نه، حقيقت است، و اين از آنجاست كه مرا دو مكيال بود: يكى زيادت، يكى ناقص. به زيادت بستدمى و به ناقص بدادمى. اين جزاى آن است مى دانم. ^۱
2882. علامه شعرانى: اگر گويى: آنچه محتضر و بيمار و امثال آنان بينند و ديگران نبينند حقيقت نيست و اگر حقيقت بود همه مى ديدند، در جواب گوييم: ممكن است چيزى حقيقت باشد و همه كس نبيند، مانند رؤياى صادق و خوابى كه تعبير دارد حقيقت است و آنكه تعبير ندارد هذيان و خيال بى حقيقت است، آنكه حكايت از موجودى كند كه وجودش بسته به تصور ما نيست و خواه ما تصور آن را بكنيم

كنند تا مردگان را از او بيرون آرند زنده كرده. ^۱
2880. علامه شعرانى: «شياريدن» شياركردن و زير و رو كردن زمين است و اين كنايت از زنده شدن مردگان. مانند زيد كثيرالرماد كنايه از جود و شايد اصلاً در خانه زيد خاكستر نباشد اما چون خواهند از جود او كنايت كنند گويند خاكستر در خانه اش بسيار است براى پختن غذا و مهماندارى. در اينجا نيز غالب مردگان در قبر نمى مانند تا روز قيامت و حقيقت معنى آن نيست كه همه را از گور بيرون مى آورند بلكه هر جا باشند زنده مى شوند. ^۲

8 . «فِي أَيِّ صُورَةٍ ما شاءَ رَكَّبَكَ» .

روض الجنان: عكرمه و ابوصالح گفتند: «فِي أَيِّ صُورَةٍ ما شاءَ رَكَّبَكَ» ؛ در هر صورت كه خواست تو را تركيب كرد. چون صورت آدمى خواست چنين آمدى، اگر صورت دگر خواستى بودى، براى آنكه به اختيار فاعلى مختار است نه به ايجاب موجبى كه خلاف آن روا نباشد. و قَوْلُهُ: «ما» رواست كه زيادت باشد، و رواست كه ايهامى باشد، كقَوْلِهِمْ: لِأَمْرٍ ما جَدَعَ قَصيرٌ اَنْفَهُ. ^۳
2881. علامه شعرانى: قصير مردى بود كه بينى خود را بريد براى آنكه دشمن را از پاى در آورد و وقصه زباء و جذيمه ابرش مشهور است. و اين مَثَل نظير آن است كه در فارسى گويند: سرى كه درد نمى كند دستمال نمى بندند. ^۴