استلام حجر اَسود مى كرد در طواف خانه. مشركان او را منع كردند و گفتند: رها نكنيم تو را كه استلام سنگ كنى الاّ آنكه اين اصنام ما را استلام كنى، بر دل او بگذشت كه اگر من چنين كنم و دلم به ايمان مطمئن، همانا باكى نباشد تا من از عبادت استلام باز نمانم. ^۱
1994. علامه شعرانى: اين تفسير قول ديگرى است نه مرضى صاحب كتاب و بعيد مى نمايد پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله را چنين خاطرى در ذهن گذشته باشد؛ چون خداوند او را معصوم آفريد از فكر خطا و باطل و اگر معصوم نبود از طرف خداوند اين سخن صحيح بود. ^۲
روض الجنان: گفتند در نماز دولاّ بنباشيم. ^۳
1995. علامه شعرانى: يعنى ركوع و سجود نكينم. ^۴

74. «وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئاً قَلِيلاً» .

روض الجنان: ... آنگه حق تعالى منّت نهاد، گفت: «وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناكَ» ؛ و اگر نه آنستى كه ما تو را بر جاى بداشتيم به عصمت «لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئاً قَلِيلاً» ؛ نزديك بود كه ساكن شدى با ايشان. اندكى از آن اقوال كه گفتيم. ^۵
1996. علامه شعرانى: اين آيه دلالت برآن ندارد كه پيغمبر ميل به موافقت آنان كرد و خداوند او را بازگردانيد، بلكه دلالت بر آن دارد كه او را نگاهداشت تا متابعت نكند و البته عصمت انبيا به لطف الهى است و اگر پيغمبر نبودند و اين لطف الهى درباره آنان نبود مانند ديگر مردمان ميل به باطل مى كردند؛ چون در عصمت مستقل و بى نياز از خداوند نيستند، مانند آنكه گوييم اگر خداوند به خورشيد نور نداده

روض الجنان: پليته اى. ^۱
1991. علامه شعرانى: «پليته» فتيله چراغ است. ^۲

72. «وَ مَنْ كانَ فِي هذِهِ أَعْمى فَهُوَ فِي الاْخِرَةِ أَعْمى وَ أَضَلُّ سَبِيلاً» .

روض الجنان: ... و امّا ابو عمرو براى آن اماله نكرد دوم را كه او اعمى دوم را افعل تفضيل گفت لقوله «وَ أَضَلُّ سَبِيلاً» ، و چون چنين باشد اماله نكنند كه اماله در اواخر كلمات باشد بيشتر و اينجا مصدرى مضمر است. ^۳
1992. علامه شعرانى: نكته اى است مفيد كه كمتر جايى توان يافت. ^۴
روض الجنان: اگر گويند از اين دو لفظ هيچ افعل تفضيل هست؟ جواب گوييم: لفظ اوّل را معنى ره ندهد به هيچ وجه كه حمل كنند بر تفضيل، و امّا لفظ دوم بر قول آنكه عمى آفت بصر گويد بر تفضيل حمل نتوان كردن. براى آنكه عرب الوان و عيوب را به لفظ افعل تفضيل نكنند او را و تعجّب نكنند از او. ^۵
1993. علامه شعرانى: يعنى الوان و عيوب كه خود صفت بى تفضيل بر وزن افعل باشد از او نه فعل تعجب آيد نه افعلِ تفضيل. ^۶

73. «وَ إِنْ كادُوا لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ لِتَفْتَرِيَ عَلَيْنا غَيْرَهُ وَ إِذاً لاَتَّخَذُوكَ خَلِيلاً» .

روض الجنان: قوله تعالى: «وَ إِنْ كادُوا لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ» مفسّران خلاف كردند در سبب نزول اين آيت. سعيدِ جبير گفت: رسول ـ صلّى الله عليه و على آله
ـ