2223. علامه شعرانى: قادر به قدرت در مقابل قادر بالذات است. خداوند قادر بالذات است و ساير موجودات قادر به قدرت زايد بر ذات كه از غير استفاده كرده اند. ^۱

65. «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي الْأَرْضِ وَ الْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ يُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلاّ بِإِذْنِهِ إِنَّ اللّهَ بِالنّاسِ لَرَؤفٌ رَحِيمٌ» .

روض الجنان: «أَلَمْ تَرَ» ؛ نمى بينى و نمى دانى؟ بر سبيل تذكير و تنبيه مى فرمايد: «أَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي الْأَرْضِ» ؛ كه خداى تعالى هر چه در زمين براى شما مسخّر بكرده است تا منقاد شما باشد. «وَ الْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ» ؛ و كشتى را در دريا براى شما مسخّر كرد تا مى رود آنجا كه شما خواهى، و آن به فرمان و تسخير وى است. «وَ يُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلاّ بِإِذْنِهِ» ؛ و آسمان را نگه مى دارد از آنكه بر زمين افتد مگر به فرمان او. ^۲
2224. علامه شعرانى: چنان كه در جاى ديگر هم گفته شد، مراد از آسمان گاه جسمانى است و گاه عالم روحانى و مجردات. و در اينجا مراد قسمتى از اجسام جو است كه شايد در حركات خود مجذوب زمين گردد و اگر بر زمين افتد وتصادمى روى بدهد، زمين را متلاشى مى سازد. و با آنكه ميليونها سال گذشته وهمه گونه كواكب به حركات مختلف در اطراف زمين متحرك اند چنين تصادف اتفاق نيفتاده است. گاه ستاره هاى دنباله دار به سرعت به زمين نزديك مى شوند و چون به غايت مى رسند باز دور مى گردند. ^۳

66. «وَ هُوَ الَّذِي أَحْياكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ إِنَّ الاْءِنْسانَ لَكَفُورٌ» .

روض الجنان: «وَ هُوَ الَّذِي أَحْياكُمْ» ؛ او آن خداست كه شما را زنده كند، يعنى حيات در

باشد، كَقَوْلِهم: جَعَلْتَ حَسَنى قَبيحاً، و كقوله: «وَ جَعَلُوا الْمَلائِكَةَ الَّذِينَ هُمْ عِبادُ الرَّحْمنِ إِناثاً» ، ^۱ و معنى آنكه: خداى تعالى منسوخ كند آن را كه شيطان القا كرده باشد براى فتنه، چنان كه فتنه را حواله به شيطان بود. ^۲
2222. علامه شعرانى: وقتى شيطان سخنان باطل و اراجيف در ميان مردم افكند وشهرت دهد نه بر رسول صلى الله عليه و آله خداوند تعالى باطل او را آشكار گرداند تا همه مردم بطلان آن را بدانند و حقيقت ظاهر شود؛ چنان كه بسيار ديده شده است مذهب باطلى ميان مردم به دست بدعتگزاران پديد آمده است و خداوند به غلبه حق آن را نابود كرده و از ميان برده است و معلوم شده كه القاء شيطان فتنه بود براى آنها كه در دل مرض داشتند. ^۳

61. «ذلِكَ بِأَنَّ اللّهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ وَ يُولِجُ النَّهارَ فِي اللَّيْلِ وَ أَنَّ اللّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ» .

روض الجنان: قوله تعالى: «ذلِكَ بِأَنَّ اللّهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ» ، «ذلك»، اشارت است به آنچه رفت از ادلّه، و حُجج كه خداى تعالى نصب كرده است براى آن است كه خداى تعالى شب در روز مى آرد و روز در شب مى آرد. «ايلاج» ادخال باشد به كُرْه، ووَلَجَ اذا دَخَلَ.
و در معنى او دو قول گفتند، يكى آنكه: روز به سر شب مى درآرد و شب به سر روز، قول دوم آنكه: از شب مى كاهد و در روز مى افزايد، و از روز مى كاهد و در شب مى افزايد. و اين براى آن گفت تا بدانند كه او قادر است برين و مختص است به قدرت، بر اين وجه قادر به قدرت اين بتواند كردن. ^۴