مرد زنا كننده و زن زنا كننده را هر يكى را از ايشان صد تازيانه بزنى، و اين مجملى است كه سنّت تفصيل آن داده است. اكنون بدان كه آن زنا كه ايجاد حدّ كند، خلوت كردن باشد با هركس كه خداى به حرام كرده است وطى او بى عقد يا شبهت عقدى، و آن وطى در فرج باشد. ^۱
2252. علامه شعرانى: اعم از قبل و دبر در مقابل تفخيذ و امثال آن. ^۲
روض الجنان: و حكم زنا ثابت شود به يكى از دو چيز: امّا به اقرار فاعل. و دوم، به گواهى چهار گواه مسلمان عدل آزاد كه در يك مجلس بر او گواهى دهند به زنا در فرج و معاينه عضو در عضو كَالْميل فى المُكْحُلَة. اگر گواهى نه بر اين وجه دهند، به گواهى ايشان حكم زنا ثابت نشود، و ايشان را حدّ مفترى بايد زدن، هر يكى را هشتاد تازيانه. ^۳
2253. علامه شعرانى: با اين شرايط هرگز زنا ثابت نمى شود؛ چون مرد و زن كار در خفيه مى كنند جايى كه يك تن فاسق هم نيست تا به چهار عادل چه رسد، ولكن مقصود از حدّ تعظيم قباحت فعل است گرچه مجازات واقع نشود. ^۴
روض الجنان: ... اگر مردى ديوانه زنا كند با زنى عاقله هر دو را حدّ بايد زدن به نزديك ما، و اگر مردى عاقل با زنى ديوانه زنا كند بر مرد حدّ باشد و بر زن نباشد. و شافعى گفت: هر دو جاى بر ديوانه حد نيست. ابو حنيفه گفت: بر زن عاقله حد نيست چون ديوانه با او زنا كند، امّا اگر مرد عاقل باشد و زن ديوانه بر هر دو حدّ واجب بود. ^۵
2254. علامه شعرانى: اين حكم را بسيارى از فقها نپذيرفتند؛ چون بر ديوانه تكليف نيست. و حق آن است كه امام مى تواند اگر صلاح بيند ديوانه را بترساند به وجهى كه در ردع او مؤثر باشد؛ چنان كه حيوان را از چريدن كشتزارها مى ترسانند.

سوره نور

«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ»

1. «سُورَةٌ أَنْزَلْناها وَ فَرَضْناها وَ أَنْزَلْنا فِيها آياتٍ بَيِّناتٍ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ» .

روض الجنان: قوله تعالى: «سُورَةٌ أَنْزَلْناها...» ، اين سورتى است كه ما آن را فرو فرستاديم... . «وَ فَرَضْناها» ، ابن كثير و ابو عمرو به تشديد «را» خواندند منَ التّفريض وهُوَ لِتَكثيرِ الفعلِ... . و باقى قرّاء، به تخفيف «را» خواندند من الفرض، و اصل فرض قطع باشد بتقدير. ^۱
2251. علامه شعرانى: «بتقدير» يعنى به اندازه، و «فرض» اندازه كردن وبريدن است. ^۲

2. «الزّانِيَةُ وَ الزّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ واحِدٍ مِنْهُما مِائَةَ جَلْدَةٍ وَ لا تَأْخُذْكُمْ بِهِما رَأْفَةٌ فِي دِينِ اللّهِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الْأخِرِ وَ لْيَشْهَدْ عَذابَهُما طائِفَةٌ مِنَ الْمُؤمِنِينَ» .

روض الجنان: قوله: «الزّانِيَةُ وَ الزّانِي» ، خداى ـ جلّ جلاله ـ در اين آيت فرمود كه: