ملامت مكن كه او مردى غيور است و هرگز هيچ زن نكرده است الاّ بكر، و هيچ زن را طلاق ندهد كه كس او را به زنى يارد كند**... . ^۱
2264. علامه شعرانى: * يعنى داخل شوم. ^۲
2265. ** «يارد» فارسى است ماضى از يارستن يعنى توانستن كس او را به زنى يارد كند يعنى تواند او را تزويج كند. ^۳
روض الجنان: پشتا پشت. ^۴
2266. علامه شعرانى: پشتاپشت به معنى متوالى است. ^۵

11. «إِنَّ الَّذِينَ جاؤ بِالاْءِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ لا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَكُمْ بَلْ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اكْتَسَبَ مِنَ الاْءِثْمِ وَ الَّذِي تَوَلّى كِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذابٌ عَظِيمٌ» .

روض الجنان: «إِنَّ الَّذِينَ جاؤ بِالاْءِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ» ، حق تعالى اين آيات در جماعتى منافقان فرستاد كه ايشان تهمت كردند عايشه را، و سبب آن بود كه رسول را صلى الله عليه و آلهعادت چنان بود كه چون به سفرى خواستى رفتن، قرعه زدى ميان زنان، آنكه نام او برآمدى با خود ببردى. در اين غزو زد به نام عايشه برآمد ـ و اين پس از آن بود كه آيت حجاب آمده بود ـ و خداى تعالى زنان را فرموده بود كه: از مردان روى بپوشند. ^۶
2267. علامه شعرانى: از اين عبارت مستفاد مى گردد كه پيش از آيه حجاب زنان روى نمى پوشيدند و پس از آن روى پوشيدند و هر خبر و روايت كه دلالت كند بر اينكه زنى در زمان پيغمبر صلى الله عليه و آلهبا روى باز بود و مردان او را مى شناختند، پيش از نزول آيه حجاب است؛ چنان كه هر خبرى كه دلالت كند بر معاشرت مسلمانان با كفار اهل

و اين است كه ما گفتيم كه به يك عبارت خبر توان دادن از دو معنى مختلف، نبينى. ^۱
2262. علامه شعرانى: يعنى در جمله منفى مى توان از لفظ مشترك هر دو معنى خواست، هر چند در جمله مثبت كسى روا نداند. ^۲
روض الجنان: «وَ حُرِّمَ ذلِكَ عَلَى الْمُؤمِنِينَ» ؛ و نكاح ايشان حرام است بر مؤمنان. و حسن بصرى گفت: مراد به زانى محدود است، آن زانى را خواست كه او را حدّ زده باشد، و اين هم تخصيص است بى دليلى مُخَصّص، امّا نكاح مشركات روا نيست بلا خلاف... . ^۳
2263. علامه شعرانى: «روا نيست» اعم از حرمت و كراهت است، چون نكاح مشركه حرام است و نكاح زانيه مكروه و هر دو به يك كلمه منهى شدند: «وَ حُرِّمَ ذلِكَ عَلَى الْمُؤمِنِينَ» . ^۴

4. «وَ الَّذِينَ يَرْمُونَ الُْمحْصَناتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانِينَ جَلْدَةً وَ لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً أَبَداً وَ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ» .

روض الجنان: امّا معنى آيت و سبب نزول او، عكرمه روايت كرد از عبداللهِ عبّاس كه چون خداى تعالى اين آيت فرستاد: «وَ الَّذِينَ يَرْمُونَ الُْمحْصَناتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانِينَ جَلْدَةً...» . سَعد عُباده گفت: يا رسول الله! اگر من از در خانه در روم* و مردى را يابم بر شكم زن خفته يا در ميان ران او شده بنه جنبانم او را و بنرنجانم تا بروم و چهار گواه بيارم، چون به طلب چهار گواه روم او پرداخته باشد و رفته، اگر آنچه ديده باشم بگويم هشتاد تازيانه بر من زنند، اين عجب حكمى است! رسول عليه السلامگفت: يا مَعْشَرَ الاَنْصارِ! نمى شنوى كه سيّدتان چه مى گويد! گفتند: يا رسول الله! او را