157
تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1

قديمى از قبيل نقطه دار و نوشتن ذالهاى فارسى و فرق نگذاردن بين «پ» و «چ» و «گ» فارسى با معادل آنها در عربى و نوشتن «كه» و «چه» و «نه» به صورت «كى» و «چى» و «نى» و مانند آن، همه بر كهنگى و اهميّت نسخه حكايت مى كند و ممكن است در زمان مؤلّف يا كمى بعد از وى استنساخ شده باشد.
3. ديگر نسخه اى جلوتر از اين دو نسخه از لحاظ تاريخ استنساخ در دست نيست؛ بلكه عبارت آخر نسخه 134، كه در طرف دست چپ همان صفحه نوشته شده، مى رساند كه در 582ق نيز از اين نسخه استنساخ شده، به اين شرح:
انتسخ منه أبو محمّد الحسن بن محمّد بن ابيالقسم اللبارفي (؟) سنة اثنتين وثمانين وخمسمائة.
4. نسخه خطّى موجود در كتابخانه مسجد عالى سپهسالار كه به شماره 2034 است تفسير سوره يوسف تا آخر سوره بنى اسرائيل را مشتمل است و نيز نسخه اى از اين تفسير در سال 1058ق به خطّ نسخ شخصى به نام غلامعلى نوشته شده و آخر جزء ششم، كه كاتب آن را مجلّد نخستين معرّفى كرده، يادداشتى نقل و تصريح شده كه تاريخ كتابت اصل 615ق است. نسخه اخيرالذكر به شماره 16378 ثبت دفتر كتابخانه مجلس شوراى ملّى مى باشد.
بنا به شواهد مذكور و قرائن موجود، قديم ترين نسخ خطّى تفسير شيخ، كه اكنون در كتابخانه آستان قدس رضوى موجود است، نسخه اى است كه در سال 556 و 557ق از روى نسخه اصل استنساخ شده و ممكن است اين كار در زمان حيات ابوالفتوح و يا كمى پس از وى انجام شده باشد. به هر تقدير، اگر تاريخ 556 را در نظر بگيريم، نسخه اصل لااقلّ مى بايست يك سال قبل از آن يعنى 554، آن هم وقتى كه شيخ در قيد حيات بوده، فراهم آمده باشد و در صورت صحّت اين حدس تاريخ وفات شيخ نمى تواند زودتر از سال 554 و احتمالاً مؤخّر از سال 560ق بوده


تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
156

راجع به شيخ رفت هم استنباطى حاصل نگرديد؛ تنها به قرينه عباراتى كه در دو نسخه خطّى موجود در كتابخانه آستان قدس رضوى به شماره 134 و 136 مذكور است مى توان درباره سال وفات شيخ حدسى زد.
1. عبارت آخر نسخه 134، كه فقط متضمّن تفسير اواسط سوره احزاب تا آخر سوره فتح است، به قرار زير است:
آخر الجزء السابع عشر من تفسير القرآن واللّه المشكور على جميع الأحوال والحمدللّه ذى المنّ والافضال والصلوة على النبي المعتام وأهل بيته أنجم الظلام وقع الفراغ من زبرته وقت الصّخوه [من] يوم الأحد لخمس ليال خلت من شهر ربيع الأوّل على يدي العبد المذنب الفقير الغريب الرّاجي إلى رحمة ربّه حيدر بن محمّد بن اسماعيل بن سليمان بن إبراهيم الأردلاني النيسابوري سنة ستة وخمسين وخمسمائة بورك لصاحبه حامداً للّه تعالى و مصلياً على نبيّه وعترته الطاهرين الأبرار.
معلوم است كه اين نسخه در سال 556ق نوشته شده و بعيد نيست كه از روى نسخه اصل استنساخ شده باشد.
2. و امّا در آخر نسخه 136 كه مشتمل بر اوايل سوره مزمّل تا آخر قرآن است عباراتى به قرار ذيل دارد:
تمّ الكتاب بحمداللّه وحسن توفيقه والصّلوة على خير خلقه محمّد و آله الطّاهرين وحسبنااللّه ونعم الوكيل نعم المولى ونعم النصير. ووقع الفراغ منه عند طلوع الشمس يوم الأحد الرّابع والعشرين من جمادي الآخرة سنة سبع وخمسين و خمسمائة هجرية كتبه العبد الضعيف المحتاج إلى رحمة اللّه تعالى أبو زيد بن بندار بن محمّد بن الحسين بن الحسن بن محمّد بن يونس البراوستاني مقيم [كذا ]سبده (؟) من بسابويه [= بشابويه؟].
پس نسخه 136 در سال 557ق استنساخ شده. در اين دو نسخه املاهاى

  • نام منبع :
    تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 116980
صفحه از 504
پرینت  ارسال به