23
تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1

ارجمند، دكتر ذبيح اللّه صفا، به تكميل و تنقيح يادداشت هاى خود پرداختم و سرانجام، در سال 1335ش، رساله مذكور را تسليم دبيرخانه دانشكده نمودم و پس از تشكيل جلسه دفاع، هيئت ممتحنه، بعداز شنيدن سخنان من، مرا در اردى بهشت ماه همان سال به احراز درجه دكترى زبان و ادبيّات فارسى مفتخر داشت». ۱
بنا بر اين، تنها سبك و خصوصيات دستورى و لغوى تفسير ابوالفتوح رازى، موضوع رساله دكترى مرحوم دكتر عسكر حقوقى بوده است.
ايشان در ادامه مى نويسد: «در تكميل مطالعات و تحقيقات خود در اين تصنيف نفيس و گران قدرِ معارف اسلامى، همچنان صرفِ عمر نمود و بيش از هشت سال، چه در ايران و چه در اروپا (فرانسه)، به تجديد نظر در فصول آن رساله و افزودن چند فصل ديگر، براى تكميل تحقيقات خويش، مبادرت ورزيد و سرانجام، در مهرماه 1345ش، پس از اتمام مأموريت چهارساله دانشگاهى خود در دانشگاه استراسبورگ فرانسه و مراجعت به وطن، مجموعه يادداشت هاى خود را، كه از دو هزار صفحه تجاوز مى نمود، به دوست دانشمند آقاى دكتر محمّد معين ارائه داد و از ايشان نظر خواست. تشويق آن دوست گران مايه، كه در اين ايّام در بيمارستان بسترى و بيهوش است، مرا بر آن داشت كه اين اثر ناچيز را به دانشكده ادبيات و علوم انسانى تقديم نمايد تا اگر استادان گرامى تصويب فرمايند، براى طبع و نشر به دانشگاه تهران تسليم كند». ۲
همان طور كه گذشت، دكتر عسكرحقوقى، رساله دكترى خود را با عنوان سبك و خصوصيات دستورى و لغوى تفسير ابوالفتوح رازى، در سال 1335ش، از دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه تهران، اخذ كرد و در سال 1336ش قسمتى از آن رساله را با عنوان فوايد لغوى تفسير ابو الفتوح رازى، ضميمه مجلّه دانشكده ادبيات (سال پنجم، ش 1 و 2) در 43 صفحه به چاپ رسانيد كه همين عنوان در جلد اوّل

1.همان، ص ۵۹ (با تلخيص).

2.همان، ص ۶۰ ـ ۶۱ (با تلخيص).


تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
22

مرا به آن پير داناى گداخته دل بسپارد و از وى بخواهد كه جداگانه، ما را تحت تعليمات خويش قرار دهد. بدين سان، عشق به تلاوت كلام ربّانى و ترجمه آيات آسمانى در من ايجاد گرديد. چندى گذشت و پدر، ما را در حضور استاد آزمود و چون از بوته امتحان، گداخته بيرون آمديم، پدر، مرا به هديّتى عزيز و گران بها مُباهى داشت و آن ـ كه تا به امروز، چون جان شيرينِ خويش، عزيز و گرامى اش داشته و مى دارم ـ كتاب مستطاب تفسير كبير روض الجنان و روح الجنان، معروف به تفسير ابوالفتوح رازى بود كه از آن تاريخ، روز و شب، در سفر و حَضَر، با آن دمخور و دمسازم و دماغ دل و مشام جان را به روايح خوش بويش، تر و تازه مى دارم. از آن پس، هرگاه فراغتى دست داد، به مطالعه آن سرگرم شدم و از آن گنجينه گران بهاى معارف اسلامى بهره ها بردم و يادداشت ها فراهم نمودم». ۱
آرى! دكتر عسكر حقوقى، از نوباوگى با قرآن و تفسير قرآن و بويژه با تفسير روض الجنان، همدم و دمساز بوده و بى جهت نيست كه درباره اين رساله گفته شده كه نخستين رساله پژوهشى درباره تفسير ابوالفتوح رازى است كه گسترده ترين معرّفى تفسير را نيز داشته و به دليل قدمت، اهمّيت و جامعيّت، مورد توجّه ويژه قرار گرفته و با وجودى كه نزديك به نيم قرن از تأليف آن مى گذرد و در اين ميان، تحوّلات بسيارى در حوزه تفسير پژوهى، بويژه تفسير روض الجنان انجام شده، بايسته مقايسه ميان اين اثر با آثار بعدى است.
دكتر عسكر حقوقى در ادامه مى نويسد: «در سال 1328ش، آن ايّام كه به تحصيل در دوره دكترى زبان و ادبيات فارسى دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه تهران، اشتغال داشتم، با موافقت استاد بديع الزمان فروزانفر، موضوعِ سبك و خصوصيات دستورى و لغوى تفسير ابوالفتوح رازى را براى پايان نامه دوره دكترى خويش برگزيدم و به راهنمايى آن استاد و تعليمات بى دريغ دوست

1.تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازى، ج ۱، ص ۵۸ ـ ۶۱ ، چاپ قديم (با تلخيص).

  • نام منبع :
    تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 115829
صفحه از 504
پرینت  ارسال به