و امّا جلد دوم اين كتاب (كه همين معرّفى كوتاه را برايش مى نويسيم)، مجموعه احاديث تفسير ابوالفتوح است و مى گذريم از اشتباهاتى كه در نقل آنها شده است.
در [جلد اوّل] ص 84 كتاب چنين آمده است: «فوايد لغوى تفسير ابوالفتوح... نويسنده، در جمع آورى لغات فارسى ابوالفتوح به سه فرهنگ برهان قاطع و بهار عجم و غياث اللغات مراجعه و كلّيه لغات تفسير شيخ را در سه كتاب لغت مزبور، تفحّص نمود و چون بدان معنى كه شيخ آورده و استعمال كرده، در آنها ديده نشد، لذا جزء لغات نادره تفسير شيخ به حساب آورد».
آيا ديدن سه فرهنگ، براى پيدا كردن اين واژه ها كافى است؟ و آيا واژه هاى آتش زنه، آشكاره، بارانيدن، بالا، بسپاردن، چاره گر، خوار نادر مى باشد و در سه كتاب لغت مزبور نيامده است؟
آتش تاغ: داغ آتش: «گفت: اگر فراق را صورت بودى، دل ها بترسانيدى و كوه ها را ويران كردى و آتشِ تاغ از داغِ فراغ، آسان تر است». معنى اى كه آورده اند، اشتباه است. تاغ، نام درختى است كه چوب آن را هيزم سازند و آتش آن، بسيار بماند و به عربى «غضا» گويند (برهان قاطع، ر.ك: ص 137، المرقاة، چاپ: بنياد فرهنگ). در تفسير چنين است: «... و لجمر الغضا أقل توهّجا منه و....».
آبريز: «زر خالص، زر ساو، زر بى غش». اين واژه، ظاهرا «ابريز» است:

مَلَك صفاتْ وزيرا، ملك نشانْ صدرا!به توست قلب من ابريز و سَلب من، ايجاب.
(ديوان خاقانى، دكتر سجادى، ص 50)
به حكم نشستن: در مسند قضا بودن، آماده داورى. اين جا «به»، به معنى «براى» مى باشد.
بينبازيدن: پرُ كردن: «بفرمايد تا چاله بكَنَند و مرد را در آن جا كنند تا كمربست و...

كتاب تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازى (ص 84 به بعد) به عنوان بخش هشتم از فصل «سبك و خصوصيات دستورى و لغوى و املايى تفسير»، با كمى تغيير، با عنوان فوايد لغوى تفسير ابوالفتوح و لغات نادره آن، بدون حذف و اضافه اى به چاپ رسيد.

معرّفى و نقد كتاب «تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازى»

چنان كه آمد، دو جلد از كتابِ تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازى، در سال 1346ش، توسّط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسيد و يك سال بعد، يعنى در مهر سال 1347، آقاى دكتر على رواقى در مجلّه راهنماى كتاب، (سال يازدهم، ش 7، ص 393 ـ 398) آن را معرّفى و نقد كرد كه در اين جا، آن را با تلخيص نقل مى كنيم:
«تحقيق در تفسيرابوالفتوح رازى،عسكر حقوقى،دانشگاه تهران(گنجينه تحقيقات ايرانى، ش 49)، 1346ش، قيمت: 80 ريال، وزيرى، هفتاد و يك + 254ص.
در ميان مفسران شيعه، شيخ ابوالفتوح رازى، چهره اى است شناخته و بزرگ كه تفسير ارجمند او از روزگار تأليف تا عصر حاضر، همواره مورد استناد و توجّه اهل فضل و ادب بوده و هست. اين كتاب غنى و سرشار، دائرة المعارفى است از اطّلاعات قرآنى و مسائل فقهى و كلامى و ادبى و روايى، و چون هنوز چاپ تحقيقى و انتقادى اى از آن نشر نشده، اهل تحقيق آرزو دارند كه روزى صاحب صلاحيتى، كمر به اين [كار] بر بندد و بر اساس نسخه هاى قديمى اين متن را تصحيح و چاپ كند. ارزش اين كتاب، گذشته از نظر فرهنگ و علوم قرآنى، به سبب اهمّيت بسيارى است كه در زمينه زبان و ادب فارسى دارد و براى گسترش فرهنگ زبان فارسى، از اين تفسير بزرگ، مانند ديگر تفاسير كهن زبان درى مى توان سودها جست.
كتاب حاضر، رساله دكترى مؤلّف مى باشد كه دو مجلّد آن، چاپ شده است و آن طور كه نوشته اند، مجلّدات ديگرى هم دارد. در اين جا فقط جلد اوّل اين كتاب معرّفى مى شود.