معنى مفهوم نشدى، پيش حسن بصرى آمدمانى و از او پرسيديمى (تفسير ابوالفتوح رازى، ج 1، ص 636). ^۱
مثال ديگر:
«اگر به بدل جبرئيل، ميكائيل به تو آمدى، به تو ايمان آوردمانى» (تفسير ابوالفتوح رازى، ج 1، ص 164). ^۲
افعال استمرارى به صورت و هيئت خاصّ خود در تفسير شيخ ضمن مثالهاى متعدّد ديده مى شود؛ چون: «ما خواستمانى كه در آن خيرى بودى» و نيز در جمله «شما را نيز خير بودى» كه «مى» استمرارى به جاى اينكه در اوّل فعل ماضى آورده شود، به صورت «ى» در آخر فعل در آمده.
موارد مشابه بسيارى از شيوه استعمال افعال استمرارى و آوردن «ى» در آخر فعل به جاى «مى» در ابتداى آن، در كتاب ترجمه و قصّه هاى قرآن مبتنى بر تفسير ابوبكر عتيق نيشابورى ديده مى شود. اينك چند نمونه از همين مورد در آن كتاب:
مثال:
خداى تعالى ايشان را گفت: چندين سرزنش مى كند آدميان را به گناه... اگر هواى نفس و شهوت كه در آدميان نهاده ام در شما نهادى، از شما همان آمدى كه از ايشان (ص 70، نيمه اوّل، قصّه هاروت و ماروت).
مثال ديگر:
گفتند: اگر ما دانيمى كه [آنجا] جنگ خواهد بود، پس روى كنيمى شما را. ايشان آن روز به كفر نزديك تر بودند از آنكه به ايمان (تفسير ابوالفتوح رازى، ص 104، ترجمه آيه 167، سوره آل عمران). ^۳

«وَلَوْ شِئنا لآتَينا كُلَّ نَفسٍ هُداها» ؛ اگر خواستمانى هر نفسى را هُدا بداديمى يعنى اگر ما خواستمانى ارادت جبر و اكراه هر كسى را قهر كردمانى و الجاء بر ايمان و افعال كرديمى با او كه عند آن ملجأ شدى بايمان (تفسير ابوالفتوح رازى، ج 4، ص 284 ـ 285). ^۱
مثال ديگر:
«اگر به بدل جبرئيل، ميكاييل به تو آمدى به تو ايمان آوردمانى» (تفسير ابوالفتوح رازى، ج 1، ص 164). ^۲
در اين دو مثال افعال شرطى به هيئت مزبور آورده شد و نيز فعل مطيعى يعنى جواب شرط (جزاء) در اين عبارت به صورت «هر نفسى را هدا بداديمى» و «ارادت جبر و اكراه هر كسى را قهر كردمانى و الجاء برايمان و افعالى كرديمى» استعمال شده.
مثال ديگر:
«گفتند: اگر ما دانستمانى كه كارزار خواهد بودن؛ نرفتمانى و بر پى شما بيامديم» (تفسير ابوالفتوح رازى، ج 1، ص 681). ^۳
مثال براى فعلهاى خبرى:
زيد ارقم گويد كه ما در عهد رسول صلى الله عليه و آله در نماز سخن گفتمانى با يكديگر و چون يكى در نماز پهلوى يكى ايستاده بودى، از او بپرسيدى كه نماز چند كردى؛ او جواب دادى... (تفسير ابوالفتوح رازى، ج 1، ص 409). ^۴
مثال ديگر:
ازهر بن راشد گويد: چون انس ما را حديث گفتى از رسول عليه السلام و ما را