«... كه عرب گويند، ظلم وضع شيئى باشد در غير موضع خود» (تفسير ابوالفتوح رازى، ج 1، ص 120). ^۱
در اين جمله فاعل «عرب» مفرد است و حال اينكه فعل «گويند» را جمع آورده و اين بر خلاف قياس است.
مثال ديگر:
«جمله قرّاء خوانند: «او ننسها»، مگر ابو عمرو بن كثير كه ايشان خوانند: «او ننساها» (تفسير ابوالفتوح رازى، ج 1، ص 179). ^۲
22. ديگر حذف «را» علامت مفعول بى واسطه كه از خصوصيّات تفسير حاضر است.
مثال:
عجب از تو اى غافل كه شنوى كه خداى تعالى به يك ترك مندوب، به يك مخالفت فرمان، آدم را و حوّا كه پدر و مادر تو بودند، با آن قدر و منزلت ايشان به نزديك خداى تعالى، از بهشت بفرستاد (تفسير ابوالفتوح رازى، ج 1، ص 95). ^۳
در اين عبارت علامت مفعول «را» كه بايست پس از كلمه حوّاء در مى آمد، حذف گرديد به قرينه «آدم را».
شيخ گاهى در اين كار تفنّن مى كند و «را» مفعول را، كه در مواردى به قرينه حذف مى كند، در جاهاى ديگر به تكرار ذكر مى نمايد.
در اين عبارت:
«وَاُشرِبُوا في قُلُوبِهِمْ العِجْلَ»^۴ ، و در خورد ايشان دادند دوستى گوساله... (تفسير

مى دهد كه سبك نوشته با روش وعظ و تذكير مطابقت دارد و شيخ تحت تأثير اسلوب واعظانه خويش دست به ابتكار زده؛ مانند:
و قوله: و تصريف الرياح، و گردانيدن بادها، گاهى شمال، گاهى جنوب، گاهى صبا، گاهى دبور، گاهى نكبا. براى آن تصريف فرمود، گاهى نسيم باشد، گاهى عقيم باشد، گاهى لواقح باشد، گاهى برآرد، و گاهى ببرد، و گاهى باران آرد، و گاهى ببرد، و گاهى درخت باردار كند، و گاهى برگ بر او ببرد، گاهى رحمت بود، گاهى عذاب بود (تفسير ابوالفتوح رازى، ج 1، ص 250). ^۱
شيوه وعظ و تذكير به خوبى از اين عبارت هويداست چه شيخ با تكرار كلمه «گاهى» و حذف واو اسلوب نثر واعظانه را آشكار ساخته است.
20. ديگر حذف جمله است به قرينه معنى و اين امر نيز حاكى از سبك واعظانه تفسير است كه همه جا شواهد لفظى و معنوى بسيار دارد مانند:
«باين معنى از همه صحابه كس را نبود بلكه از همه امّت، بلكه از همه امم تا هر كجا سرى از گريبان كفر برآمد به تيغ اوش عمر به سر آمد» (تفسير ابوالفتوح رازى، ج 1، ص 239). ^۲
جمله «كس را نبود» به قرينه معنوى از اين عبارت حذف گرديد و اين معنى را نمونه هاى ديگرى در تفسير است.
مثال:
بگو تا ايشان اين طمع نيز ندارند كه تو نيز اين نكنى و هيچ كس از شما كه مسلمانانيد و اهل كتابيد، جهودان و ترسايان متابعت يكديگر نكنند.
21. ديگر صيغه جمع آوردن فعل در مورد فاعل مفرد است؛ مانند: