359
تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1

استنساخ شده و اكنون در كتابخانه ملّى پاريس موجود است.
مرحوم علامه قزوينى در مقدّمه اى كه بر كتاب مرزبان نامه نوشته اند (چاپ كتابخانه تهران، صفحه يه ـ يو)، درباره نسخه كتابخانه ملّى پاريس مى نويسند كه از نفايس و نوادر نسخ عديم النظير كتابخانه ملّى پاريس، نسخه اى است منحصر به فرد از ترجمه تفسير كبير محمد بن جرير طبرى.
2. نسخه ديگرى كه به سال 883ه تحرير شده و بر سوره فاتحه تا سورة المائده مشتمل است و آن نيز در كتابخانه پاريس موجود است.
3. يك نسخه از اين ترجمه ذى قيمت در كتابخانه آستان قدس رضوى موجود مى باشد و از مجلّد پنجم تا مجلّد هفتم را متضمّن است. عكس نسخه نيز در كتابخانه ملّى تهران موجود است.
4. نسخه اى نيز در كتابخانه سلطنتى تهران موجود است و گويا مجلدّ هفتم از مجموع هفت مجلّد باشد و تاريخ كتابت آن سال 606ه است.
ظاهراً ترجمه تفسير طبرى، كه در عهد پادشاهى منصور بن نوح بن نصر بن احمد ابن اسماعيل ساسانى توسّط علماى ماوراء النهر در حدود سال 352ه تهيه و آماده شد، قديمى ترين تفسير به زبان پارسى است كه چند نسخه از آن موجود مى باشد و بدانها اشاره شد.
در اينكه ترجمه تفسير طبرى در زمان حيات شيخ شهرت كامل داشته و در دسترس طالبان آن بوده، ترديدى نيست. نسخه عربى تفسير هم، كه از آثار نفيس و ذى قيمت قرن مزبور است، نظر به اعتبار و اهميّتى كه از لحاظ روايت و درايت دارد و بخصوص از جهت روايت مورد استناد علماى فرق مختلفه مى باشد و در همه زمانها مورد مراجعه و استفاده قرار مى گرفت، در زمان حيات شيخ در دسترس عموم علاقه مندان قرار داشت و بعيد نيست كه يكى از مآخذ شيخ ابوالفتوح رازى


تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
358

سخن گفتندى، و اوّل كسى كه سخن گفت به زبان پارسى، اسماعيل پيامبر بوذ و پيامبر ما(صلّى اللّه عليه)، از عرب بيرون آمذ و اين به قرآن زبان عرب بر او فرستاذند و اين بذين ناحيت زبان پارسى است و ملوكان اين جانب ملوك عجم اند. پس بفرموذ ملك مظفّر ابوصالح علماى ماوراء النّهر را گرد آوردند؛ از شهر بخارا چون: فقيه ابوبكر بن احمد بن حامد، و چون: خليل بن احمد السجستانى، و از شهر بلخ: ابوجعفر بن محمد بن على، و از باب الهند: فقيه الحسن بن على مندوسى را و ابوالجهم خالد بن هانى المُتَفَقّه را، و از شهر سيچاب و فرغانه و از هر شهرى كى بوذ در ماوراء النهر. و همه خطها بداذند بر ترجمه اين كتاب كى ابن راه راست است. پس بيرون آمد فرمانى امير سديد مظفّر بر دست كسهاى او و نزديكان او و وزيران او بر زبان خاصّه او و خادم او ابوالحسن فايق الخاصه سوى اين جماعت مردمان و اين علماء تا ايشان از ميان خويش هر كدام را داناتر اختيار كردند تا اين كتاب را ترجمه كردند و از جمله اين مصحف اسنادهاى دراز بيفكندند و اقتصار كردند بر متون اخيار.
در عهد پادشاهى منصور بن نوح سامانى (350 ـ 366ه ) اين خدمت بزرگ به زبان پارسى انجام شد و ترجمه تفسير طبرى در هفت مجلّد تدوين گرديد و برگزيده ترين دانشمندان عصر به اتمام آن اهتمام كردند. دريغا كه چنين اثر نفيس و كهنه زبان پارسى در برابر حوادث و سوانح تاريخ باقى نمانده و مورد دستبرد جاهلانه متعصّبين قرار گرفته و بعض از نسخ آن نابود و ناياب شده است. در حال حاضر، دوره كاملى از ترجمه تفسير طبرى وجود ندارد، مگر قطعات پريشان و مجلّدات ناقص از آن اثر نفيس كه به شرح زير باقى مانده:
1. نسخه بسيار كهنه و ممتاز و نفيس كه مشتمل بر تفسير سوره فاتحه تا سوره نساء و عبارت است از مجلّد نخستين از آن هفت مجلّد كه پيش از سال 624

  • نام منبع :
    تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 117061
صفحه از 504
پرینت  ارسال به