367
تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1

اكنون دو نمونه از تاريخ مربوط به چگونگى آفرينش حوّاء و جنگهاى پيامبر اسلام نقل مى شود:
1. در اثناى تفسير آيه: «وَقُلنا يا آدَمُ اسْكُنْ اَنْتَ وَزَوجُكَ الجَنَّةَ»۱ ، در خلق حوّاء چنين مى نويسد:
علماء خلاف كردند در خلق حوّا؛ بعضى گفتند: خداى تعالى او را بقيّه طينت آدم آفريد و درست آن است كه در خبر آمد كه چون آدم عليه السلام در بهشت بنشست، تنها بود و متوحّش مى شد. از تنهايى خداى تعالى خواب بر آدم افكند تا آدم بخفت. پس بفرمود از پهلوى او استخوانى بگرفتند و خداى تعالى از آن استخوان حوّاء را بيافريد بر صورت آدم با جمال تمام، و حلهاى بهشت در او پوشانيد و او را به انواع زينت بياراست؛ تا بيامد بر سر بالين آدم بنشست. چون آدم از خواب در آمد، خواست تا دست بدو دراز كند، فرشتگان گفتند: مكن. گفت: خداى تعالى آن را از براى من آفريده است. گفتند: آرى، حتّى تؤدى مهرها؛ تا مهرش ندهى او را نيابى. گفت: مهر چه باشد؟ گفتند: سه بار بر محمّد و آل محمّد صلوات فرستى. گفت: محمّد كه باشد؟ گفتند: آخر پيغمبران از فرزندان تو و اگر نه براى او بودى، تو را نيافريدندى. پس فرشتگان خواستند تا علم آدم امتحان كنند، گفتند: يا آدم! اين كيست؟ گفت: امراة زنى است. گفتند: چه نام است اين را؟ گفت: حوّاء گفتند: چرا حوّا خوانند اين را؟ گفت: لأنّها خلقت من حىّ؛ براى اينكه اين را از حىّ آفريد. گفتند: چرا آفريد؟ گفت: تا ما را به يكديگر سكون باشد. و در خبر است كه رسول صلى الله عليه و آله گفت: خداى تعالى زنان را از استخوان پهلو آفريد و آن كژ باشد. اگر خواهى كه راست باز

1.بقره (۲): آيه ۳۵.


تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
366

از اين گذشته، بسيارى از داستانهاى اساطيرى امم سابق در تفسير ابوالفتوح آمده كه متضمّن اطلاعات بسيط و دقيقى است. اگر چه ممكن است مأخذ و منبع شيخ در تدوين تاريخ پيشينيان، بعض تفاسير گذشتگان باشد، ولى به هر صورت مطالبى از آن، بدون ترديد، از منابع و مآخذ تاريخى و هم از اطّلاعات عميق و پر دامنه وى سرچشمه گرفته و جا دارد كه تفسير شيخ از اين بابت، يعنى از جهت تاريخ و قصص و داستانهاى اساطيرى مورد مطالعه و تحقيق دقيق و جداگانه و مستقلّى قرار گيرد ۱ و رساله اى عميق و پرمايه از اين رهگذر فراهم آيد؛ زيرا تفسير ابوالفتوح به هر صورت منبع و مأخذ صحيح و قابل اعتمادى از جهات بسيار، بخصوص از نظر تاريخ گذشتگان و مغازى پيامبر بزرگوار، مى باشد كه مى توان به اقوال وى اعتماد كرد و حقايق تاريخ درخشان حيات پيشواى محترم اسلام را از خلال تفسير درك نمود.
براى تهيّه فهرست مطالب تاريخى، بايد به فصل اعلام (مجلّد سوم) مراجعه نمود؛ زيرا كليّه داستانهاى پيشين و غزوات حضرت و وقايع تاريخى، ذيل نام پيامبران سلف و شخصيت هاى برجسته دينى و ملّى مذكور است و براى اين كار بهتر آن ديد كه ضمن مطالعه تفسير به استقصاى مسائل تاريخى و غزوات رسول اكرم صلى الله عليه و آله بپردازد. با تدوين فصل مربوط به «اعلام و رجال» كه از مجموعه اى بالغ بر 32 هزار نام مكرّر و قريب سه هزار تن از پيشوايان دينى و شخصيّتهاى تاريخى و شاهنشاهان ملل و ادباء و نويسندگان و شعراء و محدّثين و فقهاء و مفسّرين و... ترتيب يافته، به مطالب تاريخى و داستانهاى اساطيرى دسترسى پيدا كرد. فهرستى از مغازى پيغمبر صلى الله عليه و آله تهيّه شد كه در پايان اين بحث يادداشت مى شود.

1.نگارنده، كليّه داستانهاى قرآن را از تفسير ابوالفتوح رازى استخراج و آماده طبع نموده است.

  • نام منبع :
    تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 115138
صفحه از 504
پرینت  ارسال به