است، فراهم آمد و قصص عصر اسلامى به زمانى ديگر موكول شد».
يكى ديگر از مشكلات اين جلد (و نيز ساير مجلّدات)، نبودن چاپ مصحّح و منقّح از تفسير ابوالفتوح رازى و عدم دسترس به نسخه هاى خطّى معتبر بوده است. حتّى ايشان مى نويسد: «با اين كه تفسير شيخ، چند بار تجديد طبع شده، مع هذا، نه تنها كمكى به صحّت طبع آن نشده، بلكه باعث رواج نُسَخ مغلوطى كه به شتاب تحويل بازار شده نيز گرديده است».
به جهت دشوارى كار و اين كه از متن كتاب تفسيرى، يك كتاب درباره قصص انبيا به زبان فارسى از قرن ششم تدوين شود، اين كار را مايه مباهات خود دانسته و مى نويسد: «اين بنده را عقيده بر آن است كه بزرگ ترين خدمت به ملّت ايران و فرهنگ ايرانى، احياى آثار مهم گذشتگان اوست. كتاب حاضر، به صورتى كه فراهم آمده، يكى از آن آثار نفيس و گران مايه يكى از پيشينيان ملّيت پرور ماست كه با شيوه خاصّى به رشته انتظام در كشيده شده است».
چاپ قبلى جلد سوم تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازى، شامل 528 صفحه + 22 صفحه مقدّمه است كه مجموعا در 550 صفحه در سال 1348ش، توسّط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسيده است.
نقش و تأثير كتاب «تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازى»
بى شك، يكى از كتاب هاى تأثيرگذار در حوزه تفسيرپژوهى، كتاب سه جلدى تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازى است اين كتاب، يكى از قديم ترين كتاب هاى تفسيرپژوهى به زبان فارسى است كه به دليل استوارى و جامعيّت، توانست در چگونگى تأليف رساله هاى دانشگاهى و گسترش اين نوع كارها و تأليف پايان نامه ها، اثرگذار باشد، كما اين كه در چهل سال اخير، تقريبا تمام آثار و نوشته ها و پايان نامه ها و مقالات و تأليفاتى كه در مورد ابوالفتوح رازى و يا ديگر علما نوشته شده، مرهون اين كتاب هستند.

6. در مواردى، ترجمه حديث، اشتباه آورده شده كه تصحيح شد و در بعضى جاها در پاورقى نيز تذكّر داده ايم.
7. چاپ سابق جلد دوم تحقيق در تفسير ابو الفتوح رازى، احاديث نبوى و ائمه معصوم عليهم السلام، شامل 530 صفحه، به علاوه 28 صفحه مقدّمه، كه مجموعا 558 صفحه مى شود، در سال 1346ش، توسّط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسيده است.

محتواى جلد سوم:

جلد سوم تحقيق در تفسير ابو الفتوح رازى، در مورد قصص و تاريخ پيامبران است. دكتر عسكر حقوقى، در مقدّمه اين جلد مى نويسد: «بنا بر آنچه گفته شد، تفسير ابوالفتوح، از نظر احتواى بر تاريخ و قصص انبياى عظام، درخور اهمّيت و شايسته تحقيق و تتبّع بوده است. اين تفسير ارجمند، مشتمل است بر تاريخ آفرينش جهان خلقت آدم، نخستين آفريده و فرستاده خدا تا رويدادها و حوادث عصر پيغمبر بزرگ اسلام، و نيز سوانحى كه پس از آن بزرگوار ميان پيروانش روى داد» .
وى در ادامه مى نويسد: «روا بود كه مجلّدى جداگانه و مستقل، شامل بر تاريخ رسولان حق، آن هم به نثر ساده و زيباى ابوالفتوح، فراهم آيد و در دسترس علاقه مندان قرار گيرد؛ امّا دشوارى چشمگيرى در رسيدن به اين مقصود، در پيش بود... داستان حضرت موسى بن عمران، پيمبر بنى اسرائيل، در 34 سوره قرآن و در خلال تفسير 143 آيه ذكر شده».
با تمام دشوارى هايى كه براى ترتيب و نظم تاريخى تلفيق آنها به شيوه اى كه هر داستان، مستقلاً با نظم و نسق تاريخى بيايد، داشت، ايشان توانست قصص پيامبران را آماده چاپ كند و قصص مربوط به عصر اسلامى را به وقت ديگرى موكول كند: «سرانجام، از قصص قرآن، آن بخش كه به پيامبران پيشين اختصاص داده شده