وعظ با آنچه در تفسير شيخ آمده، همان خطبه ابتدايى است كه معمولاً وعّاظ در آغاز سخن ايراد مى كنند و نيز طلب مغفرتى است كه در پايان گفتار و مجلس وعظ بايد بگويند و به سخنان خود خاتمه دهند. از اين دو نكته كه صرف نظر شود، مجالس وعظ بى شمارى با همان خصوصيّات در تفسير شيخ ديده مى شود.
براى نمونه كافى است به صفحات 323 الى 326 جلد اوّل ^۱ تفسير مراجعه كرد كه شيخ در تفسير آيه: «وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزّادِ التَّقْوى»^۲ ، همچون واعظان به بحث و تحليل و تجزيه مى پردازد و پس از سوق كلامى چند ده بيت شعر فارسى، كه داراى وزن و قافيه واحد مى باشند، به اسلوب وعظ در مقام تذكير و پند و اندرز به استشهاد مى آورد تا شنونده و خواننده را در اعراض از اين جهان و توجّه به بى اعتبارى آن محرّك باشد. اين اشعار همگى از يك قصيده و يا يك قطعه گرفته شده، ولى در چند مورد در اين مجلس وعظ به تدريج ذكر شده. به علاوه، استناد و تمثّل به اشعار عربى كه از حيث معنى و جلب توجّه مستمعين و ايجاد تنبّه در آنان حائز اهميّت است، در همين مجلس وعظ آورده شد و همچنين در اثناى سخن، به بيان حال عبرت انگيز دو تن از مردان راه حق مى پردازد و ضمن تشريح مبانى معتقدات ايشان، ميزان توكل سالكان حق را نشان مى دهد كه در ارادت و ايمان به خالق تا چه اندازه استوار و ثابت قدم بوده اند و همين امر را به شيوه واعظان چيره دست آن چنان توجيه مى كند كه موجب عبرت و حيرت آدمى مى شود و خواننده و شنونده به ناچار ساعات متوالى تحت تأثير آن بيانات به تأمّل و تفكّر خواهد پرداخت.
از اين گذشته، شيخ در سَوْق جملات و عبارات عبرت انگيز و واعظانه خود جز

بنا بر آنچه گفته شد، تفسير ابوالفتوح از اين نظر تفسيرى است كه به اسلوب و سبك واعظانه نوشته و تدوين شده است و مى توان گفت قسمت اعظم مطالب اين تفسير كبير مجالس متعدّد وعظ است كه مبسوطاً تهيّه شده و مؤلّف بر اثر آشفتگى و نابسامانى اوضاع اجتماعى و تشتّت و پراكندگى بين فرق اسلامى و آراء و عقائد متضادّ پيروان آنان خود را ناگزير ديد كه در اثناى آن به مجادلات و مناظرات مذهبى نيز پرداخته، نظر خويش را اظهار نمايد.
شيوه واعظان در مجالس وعظ و تذكير چنان است كه پس از بيان يك مقدّمه كوتاه، جهت جلب توجّه و جمعيّت خاطر مستمعين در توجيه و تبيين مسئله مورد نظر به بحث و مذاكره مى پردازند و با بيانى ساده، كه در خور فهم عوامّ باشد، به تشريح مطلب مبادرت مى كنند و در اثناى سخن از ذكر اشعار مناسب (چه فارسى و چه عربى) كه در عين حال موجب عبرت و تنبّه شنونده باشد و نيز از استناد به آيات قرآنى و احاديث نبوى و علوى و سخنان ائمّه اطهار و بزرگان علم و ادب و سالكان طريق حقّ و همچنين از تمثّل به داستانها و حكايات خوددارى نمى كنند تا در خلال بيانات خود شنوندگان را بيدار سازند و به آنچه مقصود و منظور نهايى است، نائل آيند.
شيخ همين شيوه ديرينه را در نهايت كاردانى و مهارت و با احاطه به قرآن و احاديث و احكام فقهى و نظريات علماى فرق مختلف اسلامى و توجّه به ادب زبان پارسى و عربى، در تفسير خود دنبال كرده و هر جا كه فرصتى داشته، در تأييد اظهارات خود به بيان سرنوشت عبرت انگيز يكى از سالكان حق پرداخته و در تشريح و توجيه مطلب تا جلب توجّه كامل شنونده و بيدارى و هشيارى وى، آن چنان قلم برداشته كه گويى خود در مجلس وعظ به سخن برخاسته است و با كمى دقّت وامعان نظر به خوبى مى توان قضاوت نمود كه تفاوت فيمابين يك مجلس