باشد از او به معنى مفعول.
حفدة: «وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْواجِكُمْ بَنِينَ وَ حَفَدَةً...» . عبداللّه مسعود و نخعى سعيد جبير و ابوالضحى گفتند، مراد به حفدة اصهارند؛ يعنى اختان الرجل على بناته، دامادان يعنى شوهران دختر خود. ابن حبش گفت: بر عبداللّه مسعود قرآن مى خواندم، به اين آيه رسيدم. مرا گفت: دانى تا حفده چه باشد؟ گفتم: حشم مرد. گفت: نه، و ليكن دامادان او باشند و اين روايت والبى است از عبداللّه عباس. عكرمه گفت و حسن و ضحاك و مجاهد، خدم و حشم باشند،. و ابو مالك گفت و مجاهد به روايتى انصار و اعوان مرد باشد من قول العرب، حفده اذا أعانه. قال جميل:
حفد الولائد حولهن و أسلمتبا كفهن أزمة الأجمال
عطاء گفت: فرزندان و فرزندزادگان مرد باشند. قتاده گفت: چاكران مرد باشند. مقاتل و كلبى گفتند: بنين، فرزندان كوچك اند و حفده، فرزندان بزرگ. مجاهد و سعيد جبير گفتند: فرزند فرزند باشد. ابن زيد گفت: پسران زن باشند از شوهر ديگر. قتيبى گفت: اصل او از حفد است و آن متابعت گام باشد و سرعت مشتى؛ يعنى اينان مسرع باشند در خدمت و نصرت مرد، و در دعاى وتر آمده است: «اللهم إنا إليك نسعى و نحفد»، أى نسرع. قال الراعى:
كلفت مجهولها نوقاً يمانيةإذا الحداة على أكسائها حفدوا
و فعله از جمله بناهاى جمع فاعل باشد؛ كالسفرة و البررة و الحملة.
ورود اشعار تازى و فارسى
در باب نثر ابوالفتوح بايد گفت: استناد و استشهاد به احاديث و اخبار، اگر چه لازمه هر تفسيرى است، ولى تمثل و توسل به اشعار و احاديث از نظر زيبايى كلام و هنرنمايى مخصوص همين عهد است و در تأليفاتى نظير چهار مقاله و كليله و دمنه به
