45
تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1

سنّت حديث مزبور را از طبقه تابعين و اتباع تابعين روايت و ضبط نموده اند، و تواتر آن مطابق اصلاح رجال فقه و حديث نزد فريقين مُحرز و ثابت است، و ذكر نكردن بعضى از محدّثين سنّى مذهب، مانند بخارى، تواتر آن را مخدوش نمى كند. ۱
پس از رحلت رسول خدا صلى الله عليه و آله، جمعى از صحابه، ابوبكر صديق را، كه از قبيله قريش بود، به جانشينى آن حضرت برگزيدند و در سقيفه بنى ساعده از مردم بيعت گرفتند. اين امر مورد مخالفت جمعى از ياران پيغمبر صلى الله عليه و آله و نيز عدم رضايت على عليه السلامقرار گرفت. چند تن از صحابه چون: عمّار ياسر، اباذر غفّارى، سلمان فارسى، جابر بن عبداللّه ، عباس بن عبدالمطّلب، ابىّ بن كعب و جز آنان، از بيعت با ابابكر خوددارى كردند و گفتند: هرگز جز با على با شخص ديگرى بيعت نكنيم. ۲
از آن پس، با گرد آمدن اين اشخاص هسته اساسى شيعه گذارده شد و به دنبال آن اختلافات دامنه دارى روى داد و سرانجام ابوبكر موفق شد با دستيارى عمر، از مخالفان خلافت خود نيز بيعت بگيرد. على عليه السلام، كه خود را از هر جهت به جانشينى رسول اكرم اَليَق واَحقّ و اَولى مى دانست، از بيعت با ابوبكر سر باز زد و پس از چندى بنا بر رعايت مصالح، با ابوبكر بيعت كرد.
به عقيده شيعه، جانشين نبىّ بايد «معصوم از صغاير و كباير» و نيز از «خاندان پيغمبر صلى الله عليه و آله» باشد؛ و لذا كسى را لايق تر از على عليه السلام نمى دانستند. همه امامان، معصوم از معاصى هستند؛ هر كس كه با امام از درِ مخالفت درآيد، دشمن خداست و مانند كفّار به عقوبت خدا دچار خواهد شد، مگر اينكه توبه كند و آمرزش بخواهد.
بارى، به شرحى كه گذشت تا چندى، جمعى از مسلمانان از اطاعت و انجام

1.عول و تعصيب، تأليف آقاى دكتر عبدالرحيم نجات.

2.رجوع كنيد به تاريخ يعقوبى، ص ۱۰۳، و تبصرة العوام، ص ۳۱.


تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
44

مى گفتند، امر امامت در صلاحيّت عامّه نيست و مردم حق ندارند جانشين پيغمبر صلى الله عليه و آله را خود رأساً انتخاب كنند، بلكه تعيين و انتخاب امام چون تعيين و برگزيدن پيامبر امرى الهى است و از اركان دين و قواعد اسلام محسوب است؛ چه تنها ذات بى چون پروردگار به شايستگى شخصى كه بايد به احراز چنين مقامِ والايى نايل آيد، واقف است. خداوند امام را تعيين مى كند و پيغمبر وى را به امت خويش معرفى مى نمايد. در تعريف امامت، هر دو طرف را عقيده بر اين است كه: «الامامةُ رياسةٌ عامَّةٌ في أُمورِ الدّينِ والدُّنيا خِلافةً عَنِ النَّبيّ».
بنابراين مسئله امامت با «تعيين و نصّ» از وظايف پيغمبر است، نه مردم و لذا آن حضرت براى حفظ مصالح دين جانشين و خليفه خود را، خود تعيين و به مسلمين معرّفى فرمود. رسول اكرم صلى الله عليه و آله در سال حجّة الوداع، در غدير خم، پس از اجتماع مسلمانان به ايراد خطبه اى مبادرت ورزيد:
إنَّ اللّهَ تَعالى خَلقَ الخلق من أشجار شَتّى وخَلَقَنِى وَعَليّاً مِن شجرةٍ واحدةٍ وأَنا أصلُها وعَلِيٌّ فرعُها والحسنُ والحسينُ أثمارُها وأشياعنا أغصانها وأوراقها ومن تعلَّقَ ببَعضِ مِنها نَجى ومن خَلفَ عَنها تردّى. ثُمَّ قال: أَلستُ أولى بِكُم وبِالمُؤمِنينَ من أنفُسِهِم؟ قالُوا: أللّهُمَّ نَعَمْ. قالَ: إِذا أنا كنتُ مَولاهُ فَعليٌّ مَولاهُ اللَّهُمَّ والِ مَن والاهُ وعادِ مَن عاداهُ وانصُر مَن نَصَرَه واخذُل من خَذَله وَادر الحَق... . ۱
بايد دانست كه واقعه و حديث غدير را اهل سنّت نيز نقل نموده اند، و علامه امينى در كتاب الغدير، جلد اول، طرق و اسانيد ايشان را يكايك به شرح و تفصيل تمام ذكر نموده و تصريح كرده است كه 84 تن از تابعين، حديث غدير را از 110 تن صحابى روايت كرده اند و پس از آن 360 تن از طبقه حُفّاظ و محدّثين بزرگ اهل

1.بيان الأديان، به تصحيح استاد فقيد عباس اقبال آشتيانى.

  • نام منبع :
    تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 115240
صفحه از 504
پرینت  ارسال به