443
تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1

بى شمار ديگر، كه هنوز به زيور طبع آراسته نگرديده، لغتنامه دهخدا تنظيم و تدوين شده است كه خوشبختانه 150 مجلّد آن تاكنون به دستيارى هيئتى از فضلاى پركار و با همّت، طبع و منتشر گرديد. شك نيست كه از تدوين يك لغتنامه فارسى، منظورى جز به دست دادن معانى دقيق و اصلى كلمات نداريم و براى نيل به اين مهم چاره اى نيست جز اينكه تعبيرات مختلف هر كلمه در هر يك از مراكز زبان فارسى را تعيين و جمع آورى نماييم و اين كار جز با اتّكاء به نوشته هاى مؤلّفان و چگونگى تكوين كلمات و پيوند آنها با يكديگر و نيز كيفيت به هم پيوستگىِ كلمات فارسى با لغات تازى و ايجاد تركيبات جديد، كه مستنبط معانى تازه و نوى است، صورت پذير نخواهد بود؛ به نحوى كه تعبيرات شاعرانه از معانى مورد نظر نثر نويسان جدا شود و فرهنگ جامع و كامل فارسى با بيانى روشن و سبكى درست و منظّم مستند به مآخذ معتبر نظم و نثر تدوين و در دسترس علاقه مندان قرار گيرد.
رينجرت دُزى در همان مقدمه، طرق پيشرفت كار فرهنگ نويسى را نشان مى دهد كه از آن جمله است: نگارشِ يادداشتهاى تحقيقى درباره لغاتِ كتابهاى يك نويسنده به عنوان شرح و تفسير، يا اضافه كردن فرهنگى از لغات قديمى بر كتبى كه به چاپ مى رسد؛ كه البته اين فرهنگهاى اختصاصى بعدها در تنظيم لغتنامه و تدوين يك فرهنگ كامل مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
اينك به استحضار اعضاى محترم كنگره و حضّار ارجمند مى رساند كه اين بنده به انگيزه همين افكار و انديشه ها و براى همكارى و دستيارى با كسانى كه در صدد تنظيم و تدوين يك فرهنگ جامع و كامل فارسى مى باشند، ساليان درازى است كه مطالعه و تحقيق در تفسير گرانمايه و پر قدر فارسى روض الجنان و روح الجنان را وجهه همّت خويش قرار داده است و تا به امروز مقدارى از يادداشتهاى وى در اين زمينه از طرف دانشگاه تهران طبع و منتشر گرديده. يكى از موارد مورد تحقيق همين


تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
442

گرفت و شكلى نو پيدا كرد، امّا خوشبختانه نه چنان صبغه و شكلى كه براى آيندگان باز شناخته نشود؛ بلكه با خوض و بررسى عميق به آسانى مى توان پى برد كه پيوند واژه هاى فارسى با لغات زبانهاى ديرين اين سرزمين از هم نگسسته و نزديكى و پيوستگى و خويشاوندى خود را با گذشتِ قرونِ بسيار، هنوز نگاه داشته است.
اگر چه محقّق فاضل هلندى «دُزى» ۱ در مقدّمه اى كه بر اثر نفيس خود به نام فرهنگ البسه مسلمانان نوشته، در مقام اظهار نظر در باب زبان فارسى برآمده و گفته است:
با اينكه زبان فارسى در سالهاى اخير پيشرفت قابل ملاحظه اى كرده، كار فرهنگ نويسى بدون ترديد به اندازه علوم ديگر ترقّى نكرده. با وضع علمى موجود، هنوز نمى توان به فكر تدوين يك لغتنامه كاملِ فارسى افتاد؛ زيرا هم اكنون هزاران نسخه خطّى در كتابخانه هاى اروپا و آسيا وجود دارد كه نام بسيارى از آنها بر ما مجهول است؛ نسخ فراوانى كه هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته....
ولى نبايد انكار نمود كه در اين پنجاه سال اخير، به همّت والاى فضلاى ايران دوست و دانشمندان علاقه مند به زبان فارسى، چه در درون اين سرزمين كهنسال و چه در بيرون آن، بسيارى از اين نسخه هاى دستنويس كه در كتابخانه هاى شرق و غرب عالم در زير خروارها گرد و غبار، پنهان و از چشمان بصير و نقّاد صاحبان نظر پوشيده بود، بيرون آورده شد و با تجديد چاپ و تحقيق در شيوه نوشته هاى آنها و استخراج لغات و تركيبات و قواعد دستورى و املايى از آن آثار، كه يادگار قرون گذشته بوده است، تسهيلات فراوانى براى تدوين يك فرهنگ كامل و جامع فارسى فراهم گرديد كه در زمان ما با استفاده از آن آثار نفيس و نيز به استناد منابع و مآخذ

1.. Dozy.

  • نام منبع :
    تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 115065
صفحه از 504
پرینت  ارسال به