و ناگزير بوده است كه بعضى كلمات و اصطلاحات تازى را به كار برد. براى تشخيص ميزان و مقدار ورود لغات تازى، به ترجمه هاى فارسىِ تفسير مراجعه مى كنيم. در ترجمه آيات، لغاتى چون:
وحى، قاب قوسين، سدرة المنتهى، جنَّة الماوى، لات، عزى، منات، سجده، آخرة، مهاجر، شيطان، كافر، مشرق، مغرب، ثلث، نبوت، زكوة، عذاب، عزلت، قبر، هلاك، وعده، وعيد، قرآن، ملَّت، قسم، اطاعت، صالح، فضل، توكُّل، وكيل، وهن، فساد، رسول، استنباط، تكليف، رحمت، شفاعت، تحيَّت، محاسب، منافق، اضلال، مهاجرت، صدقه، غضب، تفتيش، جهاد، اسلحه، مجادله، فتوى، عدالت، نفس، وصيّت، آيت، شكر، بهتان، يقين، شاكر، قصِّه، شك، ارث، مؤنت، عقد، حلال، حرام، عقوبت، ذبح، قمار، عفت، مرفق، مسح، غسل، قيامت، قربانى، معجزه، توبة، جاهليت، ركوع، نفقه، كفّاره، كعبه، انتقام، برص، حواريُّون، شرك، صبر، تقصير، حشر، شفيع، ذريَّه، صراط، امانت، جِنّ، اسلام، اِنس و ...،
به ناچار در نوشته فارسى مصنّف درآمدند؛ ولى بايد گفت كه اين لغات تازى در تفسير ابوالفتوح آن چنان به كار رفته اند كه يا معادل فارسى آنها در زمان شيخ در دسترس نبوده و يا اصولاً اين واژه ها به مراتب سهل تر از كلمات فارسى به كار برده مى شده. مضافاً اينكه شيخ در اثناى تفسير تحت تأثير آشنايى عميق خود به دو زبان، تركيباتى از خود ساخته و به كار برده كه توجُّه به نمونه اى چند از اين تركيبات، كه جزئى از آن فارسى و پاره اى تازى است، خالى از فايده نخواهد بود. اينك چند نمونه:
3. پيوند واژه هاى فارسى و تازى
احتمال كردن، ارتفاع كردن، استدعاء كردن، اعتبار كردن، اعتبار گرفتن، انزله كردن،
