لازم به تذكّر است كه در طول قرنهاى اوليّه اسلامى و دوران خلافت جابرانه اموى و عبّاسى، ايرانيان كه به جهات و علل فراوان به آل على عليهم السلام ارادت مى ورزيدند، همه وقت در حمايت و پشتيبانى از دعوتهاى حقّه ايشان عليه بيدادگران بنى اميّه و بنى العباس و نيز براى تضعيف حكومت عرب و احراز مجدّد استقلال سياسى و ادبى خود، قيام كردند. اصولاً ايرانيان على عليه السلام را بسيار دوست مى داشتند؛ زيرا آن حضرت همواره رعايت شئون مختلف مردم ايران را به عُمَر گوشزد مى فرمودند. داستان اسارت شاهزادگان ساسانى و عدم رعايت مقام والاى آنان از طرف اعراب و حمايت مولا امير مؤمنان عليه السلام از دختر يزدگرد و زناشويى اين شاهزاده خانم با حضرت حسين عليه السلام كه به دستور پدر گرامى وى انجام پذيرفت و جانشينان آن حضرت كه همه از فرزندان اين بانوى شاهزاده ايرانى هستند، اگر چه جنبه موثّق تاريخى ندارد، ولى نشان مى دهد كه مردم ايران على عليه السلام و فرزندانش را با چه احترام و محبّت مى نگريستند و در مقابل با جابران دستگاه خلافت اموى چگونه رفتار مى كردند. درست است كه ايران در عهد خلافت خليفه دوم عُمر فتح شد و ايرانيان نومسلمان همه جا پيرو مذهب تسنّن بوده اند، ولى بنا به عللى كه در پيش ذكر شد و نيز به علت توجه عميق ايرانيان هوشمند به يك مسئله اساسى و مهم، يعنى قرابت و مشابهت موضوع «تعيين و تنصيص» درباره جانشين پيغمبر صلى الله عليه و آلهبا مسئله «تعيين و تنصيص» براى جانشين شاهنشاه و تطبيق آن با اصول سلطنت، كه ريشه هاى كهن در اين كشور باستانى داشته و در حقيقت از ديرزمان مؤيّد عقيدت جزمى قاطبه ايرانيان در احترام و تقديس و بزرگداشت و تعظيم اولى الامر بوده، زمينه بيشترى براى قبول مذهب تشيّع در كشور ما فراهم بود.
عبدالجليل بن ابى الحسين بن ابى الفضل القزوينى الرازى در كتاب نفيس خويش موسوم به النقض، در صفحه 206 (چاپ 1371ق/1331ش) درباره شيعى بودن بومسلم مروزى چنين آورده:

فضل بن سهل در عهد مأمون، و وزارت على بن يقطين در دوره هارون و....
تزوير و نامردمى خلفاى عبّاسى، وقتى بر ايرانيان روشن شد كه خبر كشته شدن فرزند غيور ايران، ابومسلم خراسانى، به دستور منصور خليفه عباسى، به گوش همه رسيد. اين خبر موجب ناراحتى شديد شد و به خونخواهى از ابومسلم كسانى چون «سُنباد» و «استاذسيس» و «المقفّع» كه از وابستگان ابومسلم بودند عليه خلفاء و حكومت عرب قيام نمودند و اگر چه به شكست و قتل آنان ظاهراً خلفاى وقت خشنود بودند، ولى در حقيقت اساس حكومت خلفاى غدّار و نيرنگ باز عباسى، كه نه فقط نسبت به ايرانيان بلكه درباره ائمه هدا، كه مورد علاقه و توجّه ايرانيها بودند، نيز به دسائس و توطئه چينى مى پرداختند، يكباره متزلزل گرديد و با ظهور طاهر ذواليمينين و تأسيس حكومت طاهرى، ضربه اى كارى بر پيكر حكومت عباسى وارد شد و پس از تصرّف بغداد و قتل امين، حكومت از يدِ مأمون خارج و به دست طاهر افتاد؛ تا سال 259ه كه يعقوب ليث صفّارى آخرين فرد از خاندان طاهريان را (محمد بن طاهر) از ميان برداشت و سلسله صفّارى را تشكيل داد.
با تشكيل سلسله صفّارى و ايجاد حكومت مستقلّ ايرانى و علاقه شخص يعقوب به اِحياى زبان ملّى، ايرانيان توانستند ركن اعظم مليّت خود يعنى زبان فارسى را زنده كنند و زبان عربى را، كه مدتها زبان رسمى و سياسى ايشان بود، از ميان بردارند و لهجه درى را جانشين آن سازند. سامانيان، كه خود از نژاد اصيل و پاك ايران بودند، همچنان در تقويت و تحكيم مبانى ملّى و آداب و سُنن ايرانى و نيرومند ساختن و نشر و اشاعه زبان فارسى از پاى ننشستند و با تشويق شعراء و نويسندگان و اِعطاى صلات و جوايز به آنان، به غنى شدن ادب زبان درى خدمات ارزنده اى كرده اند كه پس از آنان پادشاهان زيارى و بويى و غزنوى و نيز امراء و حكّام و وزراء و بزرگان دربارهاى ايران اين شيوه پسنديده را دنبال كردند.