امّا جواب اين كلمات آن است كه چگونه درس فقه و شريعت نباشد جماعتى را كه كتب خانهاى ايشان مملوّ باشد از كتب اصولى و فروعى كه تعديد و تحصير آن متعذّر باشد و در اسامى رجال از مصنّفان و روات ايشان مجلّدى مفرد بايد.
آن گاه عبدالجليل مى پردازد به ذكر نام آثار و تصانيف مذهب شيعه كه در آن مدارس آزادانه تدريس مى شد ^۱ و سپس نام بزرگان و دانشمندان را (در صفحه 51) ذكر مى كند:
و آنچه گفته كه: «ايشان را درسى نباشد»، مگر به سمع اين قائل نرسيده است كه مرتضى (علم الهدى) را (رضى اللّه عنه) چهارصد شاگرد فاضل متبحّر بوده است دون از ديگران در اصول و فروع و فنون و علوم و... و فضل و بزرگى شيخ كبير ابوجعفر بابويه رحمه الله را خود چگونه انكار توان كرد؟ از تصانيف و وعظ و درس و ازرى تا بلاد تركستان و ايلان، اثر علم و فضل و بركات زهد و امانت او پوشيده نيست...، و شيخ ابوجعفر طوسى رحمه الله كه فضل و زهد او اظهر من الشمس است...، و از متأخّران چون: خواجه ابوجعفر دوريستى و ابوالفرج حمدانى و... و مفيد عبدالرّحمن نيشابورى و برادرش ابوسعيد محمّد و محمّد الفتّال و فقيه عبدالجليل و خواجه امام رشيد محقّق و خواجه حسكا و ابوطالب بابويه، و خواجه ابوجعفر نيشابورى و قاضى ابو علىّ الطوسى و رشيد على زيرك القمى، و خواجه امام ابوالفتوح عالم كه مصنّف بيست مجلد است در تفسير قرآن و مؤلّف كتاب شرح الشهاب النبوىّ است كه همه طوائف اسلام به خواندن و نوشتن آن راغب اند و غير اينان از متقدّمان و متأخّران كه به ذكر همه كتاب

قدريان گبران امّت من اند. چون بيمار شوند، عيادت ايشان مكنيد و چون بميرند، به جنازه ايشان مرويد؛ همه رافضيان قَدرى مذهب باشند.
اين بود نمونه بسيار كوچكى از تعصّبات مخالفان شيعه و تضييقاتى كه در اين قرنها بر ايشان روا مى داشتند. بنابراين قرن پنجم و ششم را بايد قرن تعصّبات و دوره تسلّط اهل سنّت بر شيعه ناميد. با اين همه مذهب تشيّع به تدريج توسعه پيدا كرد و نفوذ خود را در ميان مردم بلاد گسترش داد و «اين طايفه را در بلاد اسلام و شهرهاى معظم هزاران كُراسى و منابر و مساجد و مدارس است كه درو تقرير مذهب كنند به ظاهر؛ به حضور ترك و تازى، و نوبتهاى عقود مجالس ايشان اظهر من الشمس است. و آنچه مذهب ايشان باشد در اصول و فروع، پوشيده ندارند در كتب و فتاوا».
شيعه به تأسيس مدارس و كتابخانه ها پرداخت:
در بلاد خراسان و مازندران و شهرهاى شام از حلب و غير آن و بلاد عراق چون قم و آبه و كاشان كه مدارس چند است... امّا از براى دفع شبهت اشارتى برود به شهر رى كه منشأ و مولد اين قائل است كه اوّلاً، مدرسه بزرگ سيّد تاج الدين محمّد كيكى رحمه الله به كلاه دوزان كه مبارك شرفى فرموده است و قريب نود سال است كه معمور و مشهور است و در آنجا ختمات قرآن و نماز به جماعت هر روز پنج بار و مجلس وعظ هر هفته يك بار و دو بار و درس علوم و موضع مناظره و نزول مصلحان در آنجا كه مجاورند از اهل علم و زهد و فقهاء و سادات و غريب كه رسند و باشند بوده است و هست، نه در عهد طغرل بزرگ (سقاه اللّه رحمته) كردند؟! ^۱
در همان صفحه و صفحات بعد، نام مدارس ديگر به شرح آمده. به علاوه تشكيل مجالس درس و فقه و شريعت را نيز در آن مدارس يادآور مى شود: