81
تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1

توثيق وى و بيان اينكه او از غلات شيعه است، سخنى دارد كه ترجمه اش چنين است:
قائل راست كه بگويد بدعتگذارى را، توثيق جايز است، و حال آنكه ثقه را، حد عدالت است، و بدعتگذار عادل نتواند بود، پاسخ آنكه بدعت بر دو قسم است: بدعت صغرا؛ مانند غلوّ در تشيّع يا تشيّع بى غلوّ. و اين امر در بيشتر تابعان بود، با وجود ورع و راستى و ديانت آنها، و اگر از احاديث اين گروه چشم بپوشيم، آثار نبوى نيز به جمله از ميان برود، و اين مفسدتى آشكار است، و امّا بدعت كبرا؛ مانند رفض كامل، و غلوّ در آن. ۱
حال مى گوييم كه يكى از علوم مورد توجه شيعه در اين عصر، علم تفسير است و علماء تعليم تفسير را پس از چند علم، كه جنبه مقدّماتى داشت، قرار دادند. شهيد ثانى رحمه الله در كتاب مُنية المريد فى آداب المفيد و المستفيد، پس از شرح شيوه تعليم و فرا گرفتن علوم قرآنى از تجويد، علوم عربيّت (صرف و نحو) منطق، كلام، اصول الفقه، درايت، قرائت حديث و روايت و تفسير و بحث و تصحيح، بحث آيات قرآنى متعلّق به احكام شرعيّه، قرائت كتب فقهيه،... درباره تفسير چنين مى نويسد:
چون از اين علوم فراغ يافت، به تفسير كتاب شريف شروع نمايد كه اين علوم همه به منزلت مقدّمه براى آن است؛ و چون بدين پايه رسيد، بر آنچه ساير مفسّران استخراج كردند، اقتصار ننمايد؛ چه قرآن شريف دريايى بى پايان را ماند كه در آن دُرر فراوان نهفته است و هر كه در آن غور

1.ميزان الاعتدال، ج ۱، ص ۴، كتاب به نقل از كتاب طبرسى و مجمع البيان، ج ۱، ص ۸۳ .


تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
80

1. مسلم در صحيح اين حديث را از پيغمبر خدا نقل كرد:
«لا تَكتُبوا عَنّي ومن كتبَ عَنىّ غيرَ القرآنِ فليمحُه وحدِّثُوا عَنّي ۱ ولا حَرَج».
2. در مقدّمه ابن خلدون، جلد 2 آمده است:
ولَم يَزل ذلكَ (أى كون التفسير منقولاً عن صدرٍ مشافهة ولم يكن المكتوب بعد) مُتناقلاً بين الصّدر الأوّلِ والسَّلَفِ، حتّى صارَتِ المعارفُ عُلوماً، ودوّنت الكتب. ۲
3. در كتاب تدريب الراوى آمده:
وكانَت الآثارُ في عَصرِ الصَّحابةِ وكِبارِ التّابِعينَ غَيرَ مُدَوَّنَة، ولا مُرَتَّبَة، لِسَيَلانِ أذهانِهِم، وَسِعَةِ حِفْظِهِمْ، وَلأنّهم كانُوا نُهُوا أوَّلاً عَن كتابَتِها، كَما ثَبَتَ في صَحِيح مُسلِم. ۳
موارد عديده اى در تأييد اين نظر، كه اهل سنّت و جماعت از تدوين علم خوددارى و آن را سينه به سينه نقل مى كردند، مى توان نشان داد. در كتاب: حضارة الاسلام ۴ في دار السّلام و كتاب تاريخ آداب العرب ۵ و كتاب فجر الاسلام ۶ و كتاب الوسيط ۷ ، اشاراتى متعدّد در اين زمينه مى توان يافت. شمس الدين، ابى عبداللّه ، محمد بن احمد ذهبى، دمشقى (م 748) كه از بزرگان دانشمندان سنّت و جماعت است، در كتاب ميزان الاعتدال فى نقد الرجال، در ترجمه حال ابان بن تغلب از بزرگان مذهب تشيّع، پس از

1.جزء هشتم صحيح مسلم، ص ۲۲۹، سطر ۱۱، به نقل از كتاب طبرسى و مجمع البيان.

2.مقدمه ابن خلدون، ج ۲، ص ۳۹۲.

3.تدريب الراوى، ص ۲۴، به نقل از كتاب طبرسى و مجمع البيان، ج ۱.

4.اين كتاب از جميل بن نخله است و به سال ۱۸۸۸ در مصر چاپ شد (ص ۲۱۸).

5.از مصطفى صادق الرافعى، طبع قاهره، ج ۱، ص ۲۸۵.

6.از دكتر طه حسين، احمد امين، عبدالحميد عبادى، چاپ مصر، سال ۱۳۴۷، جزء ۱، ص ۲۶۶.

7.از شيخ احمد اسكندرى و شيخ مصطفى عنانى چاپ مصر، سال ۱۳۵۰، ص ۱۳۷.

  • نام منبع :
    تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 115110
صفحه از 504
پرینت  ارسال به