87
تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1

حكم و سعيد جبير و طاووس و ابن سيرين و انس مالك و ابوايوب و ابوامامه و قتاده و عمار بن ياسر. اين جمله به تخليل شعر اللحية گفتند.
امّا اندرون دهان شستن و آنكه از جمله روى شمرند مجاهد و قتاده و ضحاك و حماد گفتند، و شعبى گفت، بيش گوش جمله روى است واجب باشد شستن و پس گوش را مسح بايد دادن. دليل بر صحت مذهب ما از اين مذاهب آن است كه آنچه ما گفتيم، اجماع امّت است بر غسل او بر آنكه از جمله روى است و آنچه ديگر فقهاء گفتند، بر آن اجماع نيست و بر آن دليل نيست. هر كه زياده آن دعوى كند، بر او دليل باشد. و «ايديكم» عطف است بر «وجوهكم»...؛ و دستها را خداى تعالى حد نهاد بقوله «إِلَى الْمَرافِقِ...» . خلاف افتاد در آنكه «إلى» به معنى انتهاى غايت است يا به معنى «مع» است. به نزديك ما «إلى» به معنى «مع» است؛ براى آنكه «إلى» در كلام عرب و قرآن به معنى «مع» بسيار آمد... . بر اين قول حد داخل باشد در محدود و مرافق شستن، واجب باشد. و به نزديك ما، ابتداء از مرافق بايد كردن و آنها به كناره انگشتان. و فقهاء در وجوب غسل مرفقين موافقت كردند، مگر زفر و مالك انس، و شافعى گفت: خلافى نمى دانم در وجوب غسل مرافق امّا ابتدا از مرافق جمله فقهاء خلاف كردند ما را و به آيت تمسّك كردند به لفظ «إلى» و آنكه انتهاى غايت را باشد. و جواب از او آن است كه اگر چه «إلى» به معنى انتهاى غايت مستعمل است، به معنى مع هم مستعمل است، چنان كه گفتيم، و ظاهر استعمال دليل حقيقت كند بايد تا هر دو حقيقت باشد دليل اگر بر صحّت مذهب ما در اين باب طريقه احتياط است، و آنكه اجماع است بر آنكه هر كه آن كند كه ما گفتيم، ذمّه او برىّ باشد به يقين و آنكه خلافِ آن كند،


تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
86

در عرض گفتند، از گوش تا گوش، جز مالك كه او گفت، آن سپيدى كه ميان موى و ميان گوش باشد، از روى نيست و زهرى گفت آنچه بر او چشم نگرنده باشد، از گوش شستن آن واجب بود؛ و امّا آب راندن بر آنچه فرو گذاشته بود از محاسن، واجب نيست به نزديك ما، نه از طول و نه از عرض، و اين مذهب ابوحنيفه است و يك قول شافعى و اين قول اختيار مزنى است. و آب به اصول مويها رسانيدن از محاسن و ابرو و شارب، واجب نيست، و مذهب ابوحنيفه هم چنين است و شافعى گفت، واجب است. و تخليل اللحية واجب نيست به نزديك ما، و مذهب شافعى آن است كه خلال كردن محاسن را سنت است و اسحاق و ابوثور و مزنى گفتند، واجب است.
و ابوحنيفه را دو قول است: يكى آنكه آب بر ظاهر موى راندن، واجب است و دگر آنكه بر ريع محاسن واجب است. و جماعتى دگر گفتند، هر چه ظاهر است چشم را و داخل نيست؛ چون دهن و بينى از آغاز موى سر تا محاذى موى زنخ و از گوش تا گوش، از روى است و آب بر روى راندن واجب باشد و آنچه در زير موى است، از موى سر كه فرو گذاشته بود و در زير موى محاسن، از روى نيست و عرض از گوش تا گوش، و اين قول ابراهيم النخعى است و مغيره و حسن بصرى و ابن سيرين و شعبه و زهرى و ربيعه و قتاده و ابوالقاسم بن محمد و عبداللّه عباس و عبداللّه عمر، و اين مذهب ماست، جز كه در عرض خلاف افتاد؛ عبداللّه عمر و حسن گفتند، گوشها از سر است در حدّ روى نيايد، و گروهى دگر گفتند، از موى سر تا كناره زنخدان و از گوش تا گوش از روى است ظاهراً و باطناً، و اين روايت نافع است از عبداللّه و ابوموسى اشعرى و مجاهد و عطا و

  • نام منبع :
    تحقيق در تفسير ابوالفتوح رازي ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 115821
صفحه از 504
پرینت  ارسال به