4 . هشيارى نسبت به آفات توسعه مادّى

آخرين و مهم ترين نكته در ارتباط با جمع ميان دنيا و آخرت ، هشيارى نسبت به خطر آفاتى است كه توسعه مادّى به دنبال دارد؛ آفاتى كه اگر درست شناخته نشوند و به موقعْ پيشگيرى نگردند ، بى ترديد ، انسان در دام دنياى نكوهيده قرار خواهد گرفت . از آن جا كه اين آفات و راه پيشگيرى از آنها را به تفصيل در كتاب توسعه اقتصادى بر پايه قرآن و حديث آورده ايم ، ^۱ در فصل پنجم از اين كتاب ، تنها به يك نكته اساسى اشاره مى نماييم و آن ، هشيارى در طلب دنيا و ميانه روى در تأمين منافع مادّى و اجتناب از حرص است .

مواهب آن در جهت تقويت ارزش هاى معنوى و آبادانى جهانِ پس از مرگ ^۱ و نيز دعا براى رفاه در زندگى توصيه مى كنند ^۲ و بر پاداش اخروى براى كسى كه در مسير تأمين منافع دنيوى ، از مسير حقْ خارج نمى شود ، تأكيد دارند . ^۳

3 . رهنمودهاى اسلام براى سازندگى دنيا و آخرت

نكته قابل توجّه ، اين است كه هر كسى نمى تواند منافع اُخروى خود را در كنار منافع مادّى تأمين كند . چه بسا كسانى كه به نام اسلام و آخرت ، در هوس هاى مادّى غرق مى شوند و زندگى معنوى خود را تباه مى سازند . از اين رو ، اسلام براى تأمين منافع اُخروى در كنار منافع دنيوى ، رهنمودهاى ارزنده اى دارد كه ميزان بهره ورى انسان از دنيا و آخرت ، به آنها بسته است . ^۴
بدين سان ، مردم از نظر برخوردارى از دنيا و آخرت ، به چهار دسته تقسيم مى شوند ^۵ : جمعى ، نه دنيا دارند و نه آخرت . عدّه اى ، در دنيا وضعشان خوب است؛ امّا در آخرت دچار مشكل هستند . گروهى در دنيا زندگى مناسبى ندارند؛ ولى در آخرت از زندگى خوبى برخوردارند . و عدّه اى هستند كه هم دنيا دارند و هم آخرت : «لَهُمُ الْبُشْرَى فِى الْحَيَوةِ الدُّنْيَا وَ فِى الاْآخِرَةِ ؛ در زندگى دنيا و در آخرت ، مژده براى آنان است »^۶ .