كهن ترين كلمات از آنِ دو شاگرد مبرّز او شيخ منتجب الدين رازى (م بعد از 585 ق) و اين شهر آشوب مازندرانى (م 588ق) است . منتجب الدين درباره او گفته است:
شيخ امام جمال الدين ابوالفتوح حسين بن على بن محمّد خزاعى رازى عالم و واعظ و مفسّر و متديّن او را تصانيفى است از آن جمله تفسير موسوم به روض الجنان [و روح الجنان] في تفسير القرآن در بيست مجلّد و روح الاحباب و روح الالباب في شرح الشهاب هر دو كتاب مزبور را من بر مؤلف آنها قرائت نموده ام. ^۱
ابن شهر آشوب نيز گويد:
استاد من ابوالفتوح بن على رازى از تأليفات اوست:
روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن كه به زبان فارسى ولى عجيب (يعنى خوش آيند و مطبوع) است. ^۲
همو در كتاب ديگر، ضمن بيان مشايخ خود، از ابوالفتوح رازى نام مى برد و در انتهاى همان فصل مى گويد:
ابوالفتوح روايت روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن را به من اجازه داده است. ^۳
مؤلف كتاب بعض مثالب النواصب في نقض بعض فضائح الروافض، شيخ نصير الدين عبد الجليل بن أبي الحسين بن أبي الفضل قزوينى رازى كه از هم عصران شيخ بوده، در معرفى بزرگان مذهب جعفرى و ردّ اظهار صاحب كتاب بعض فضائح الروافض در باره شيخ چنين مى نويسد:
مگر به سمع اين قايل نرسيده كه مرتضى اعلم الهدى را رضى الله عنه چهار صد

مشايخ شاگردانش منتجب الدين رازى وابن شهر آشوب هم بوده است . ابن شهر آشوب در معالم العلماء و در ضمن ترجمه نجم الدين جعفر بن نما روايت ابو الفتوح را از قاضى مذكور از احمد بن على بن قدامه (م 486ق) از سيد مرتضى ـ رحمهم اللّه ـ نقل كرده است .
جار اللّه ابو القاسم محمود بن عمر حنفى مقزلى زمخشرى
محمود بن محمّد بن عمر، ملقّب به جار اللّه و مكنا به ابو القاسم، مولدش در زمخشر خوارزم به سال 467هجرى بود . او فنون ادب را از ابو نصر اصفهانى و ابو منصور خارئى و على بن مظفر نيشابورى و ديگران فرا گرفت . مدتى به كرت بغداد رفت وچندى مجاورت كعبه گزيدوازآن روى اورالقب جاراللّه دادند .وفات وى به جرجانيه خوارزم در سال 538هجرى بود . تفسير كشاف و اساس البلاغة و ربيع الابرار از اوست .
او در اول معتزلى بود و در آخر عمر به مذهب تشيع گراييد. ^۱
ابوالفتوح در چند جاى تفسير خود از جمله در تفسير آيه «الَّذِى جَعَلَ لَكُم مِّنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَارًا» در سوره يس گويد:
شيخ ما ابو القاسم محمود عمر زمخشرى گفت ... .
چنان كه پيش تر گفته شد، معلوم نيست كه آيا زمخشرى به رى رفته و يا ابوالفتوح به بخارا رفته، ولى شاگردى او نزد زمخشرى بى شبهه است .
ابوالفتوح رازى در كلام دانشوران
دانشوران بسيارى به ستايش ابوالفتوح پرداخته و خود و آثار وى را ستوده اند . آنچه آنان در كلام خود آورده اند، تنها فرازهايى كوتاه است كه در عين كوتاهى بر جلدت قدر وى و نقاست آثارش دلالت دارند .